پیش نیازهای مدیریت اسلامی

پیش نیازهای مدیریت اسلامی

این کتاب شامل کنفرانس هاى ارائه شده استاد در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران است که به قلم آقاى غلامرضا متقى فر تدوین و نگارش یافته است. انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(رحمه الله)این کنفرانس ها در سیزده جلسه برگزار شده است که استاد در پایان هر جلسه به پرسش هاى حاضران پاسخ گفته اند. در جلسه اول بحث انسان شناسى به منزله مقدمه علم مدیریت و سایر علوم انسانى به میان آمده، و در این باره از ارتباط انسان شناسى با مدیریت، راه ترویج ارزش هاى اخلاقى، انسان شناسى و فلسفه اخلاق، اسلام و ارزش هاى برتر در مدیریت اقتصادى سخن رانده شده است. در جلسه دوم، بر ضرورت وجود مباحث انسان شناسى در رشته مدیریت تأکید مى شود و این بحث زمینه ورود به مباحث انسان شناسى در جلسات بعدى را فراهم مى سازد. در جلسه سوم، اسرار پیچیده روان و سؤالات بى جواب، ارتباط روح و بدن در قرآن، ویژگى هاى عمده روح به عنوان حقیقت انسان، بررسى مى شود. در جلسه چهارم بحث درباره «مفهوم فطرت به مثابه یکى از مفاهیم کلیدى در انسان شناسى اسلامى» است. این بحث در جلسه پنجم ادامه یافته، گرایش هاى متزاحم خیر و شر در سرشت آدمى ارزیابى مى گردد. در جلسه ششم استاد از نظام ارزشى اسلام سخن مى گویند و ویژگى هاى فراگیرى و شمول، برخوردارى از ارتباط و انسجام کافى، قابلیت تبیین عقلانى، تبیین لذت و سود نامحدود، حسن فعلى و حسن فاعلى و مراتب داشتن ارزش ها را براى آن برمى شمارند. در جلسه هفتم ویژگى تبیین پذیرى ارزش ها به منزله مهم ترین ویژگى نظام ارزشى اسلام، به تفصیل بررسى شده و به مناسبت، بحث هایى مانند تکامل پذیرى انسان، تبیین معانى قرب الهى و مقصود از تکامل روح، مطرح گردیده است. در جلسه هشتم، استاد تعابیرى از قرب الهى را مطرح مى سازند. سپس هدف از کسب ارزش هاى اخلاقى را در اسلام تبیین و دیدگاه اسلام را با دیدگاه مکاتب سودگرایى و لذت گرایى مقایسه مى کنند. در جلسه نهم، دو برداشت نادرست از «قرب» نقد مى شود و از عناوین محبت خدا نسبت به آثار خود، معناى غضب و رضایت خدا، رضایت خدا از تذلل بندگان، و رابطه عبادت و کمال بحث به میان آمده است. جلسه دهم که به موضوع فلسفه عرفان عملى اختصاص یافته است به موضوعاتی چون: انسان و توهم استقلال، نفى استقلال خود به منزله اولین گام در مسیر توحید، رابطه سیر و سلوک و رسیدن به توحید، نفى تفکر فرعونى، رسیدن به حقیقت توحید با «عمل» نه با «علم»، تلاش در جهت اصلاح بینش، اشاره می‌شود. در جلسه یازدهم بحث روابط میان ارزش ها و تأثیر آنها بر یکدیگر مطرح و تضاد رفتارى افرادى که عبادت مستقیم دارند ولى عبادات غیرمستقیم آنها کم است، تحلیل شده است و در نهایت، تأثیر متقابل عبادات و گناهان مورد توجه قرار گرفته است. در جلسه دوازدهم میان مدیریت مادى و مدیریت اسلامى مقایسه صورت گرفته و بحث هاى تزاحم منافع در مدیریت مادى، و امکان جمع صفاتِ به ظاهر ناسازگار (مثل قدرت و شجاعت، اعتماد به نفس و تواضع) در مدیریت اسلامى، تجلى ارزش هاى اسلام در عرصه مدیریت، حاکمیت ارزش ها بر کمیت و کیفیت تولید، دیدگاه مدیریت مادى درباره انسان ها و بهاى بهره کشى از کارگر ـ که در این دیدگاه، لبخندها و ابراز محبت ها و دلسوزى ها ظاهرى بوده، ابزار کار تلقى مى شوند ـ مطرح شده است. در جلسه سیزدهم برداشت هاى مختلف از اصطلاح «مدیریت اسلامى» مورد ارزیابى قرار گرفته، صحیح ترین معناى آن تعریف مى شود که عبارت است از تأثیر نظام ارزشى اسلام بر مدیریت. آن گاه بر ویژگى ثبات در نظام ارزشى اسلام تأکید شده است و این ویژگى ریشه ارزش هاى اسلامى قلمداد مى گردد و بینش سطحى به اسلام یکى از مشکلات معتقدان به اسلام در بحث هاى علوم انسانى شمرده شده است. با توجه به اهمیت کتاب مزبور، ترجمه عربی آن با عنوان «الحاجات الأساسیه للإداره الاسلامیه» توسط آقای سلمان الأنصاری به کوشش انتشارات دارالنبلاء بیروت در سال ۲۰۰۲ میلادی(۱۴۲۳ قمری) منتشر شده است. گفتنی است این کتاب ارزشمند در قالب مجموعه آثار حضرت آیت‌الله مصباح یزدی با عنوان «مشکات» نیز چاپ و منتشر شده است.