Ahlulbaiti (a.s.) suna ne mai haskakawa, kuma daukaka ce madawwamiya, sannan suna ne da yake abin kauna ne ga duk rai mai kaunar Manzon Allah (s.a.w.a.) kuma ya yi imani da shi, kuma yake rayuwa bisa shiriyarsa (s.a.w.a). Hakika musulmi sun san wannan madaukakin suna cikin tarihi da kuma cikin martabar nan da take rataye da Alkur'ani mai girma, tun lokacin da Alkur'anin ya yi furuci da wannan sunan mai albarka, kuma ya sanyawa wannan tauraruwan (Ahlulbaiti) lakabin da babu irinsa a duniyar dan Adam:
"...Allah na nufin Ya tafiyar da kazamta kawai daga gare ku, Ya ku mutanen babban gida, kuma ya tsarkakeku tsarkakewa" (Surar Ahzab, 33:33)
Da saukar wannan aya mai albarka wani tafarki ya ayyana a matsayin wani abin dogaro da mafuskanta a rayuwar Musulunci. Alkur'ani ya juya fuskoki zuwa ga wannan tafarki tare da tabbatar da dukkan haske a bisa wannan a kan gaba wajen ja-goranci. Har ila yau ya bayyana rawar da Ahlulbaiti (a.s) za su taka a rayuwar al'ummar musulmi, ya kuma kebance su da nufin tsarkakewa, abin karfafawa daga Gwani, Masani.
Lalle wannan aukuwa mai girma tana da wata kebantacciyar ma'ana a rayuwar al'umma da gina tarihinta da wayewarta. Wannan ma'ana kuwa dukkan masu bincike da tahkikin Musulunci da kuma fagen rayuwar siyasar wannan al'umma sun san da ita.
Hakika wadannan ayoyin sun ayyana wata cibiyar harkar tarihi bayan Manzon Allah (s.a.w.a.), harkar da ta dace da al'ada da tsarin hujjar da Musulunci ke dogara da shi. Wannan ya biyo bayan baiwar da Allah Ya yi wa tatattun nan masu albarka (Ahlulbaiti), baiwa ta tsarka-kewa daga zunubai da sabo da kuma laifi. Hakika Alkur'ani mai girma ya tabbatar musu da mafificiyar darajar falala da kuma mafi girman martabobin cancanta, da'a da shugabanci a rayuwa ta Musulunci wacce falsafarta a rayuwa ita ce:
"Lalle mafificinku daraja a wurin Allah shi ne wanda yake mafificinku a takawa". (Surar Hujurat, 349:13)
Babu shakka duk wanda ya bibiyi Alkur'ani mai girma da sunnar Annabi (s.a.w.a) tsarkakkiya zai samu cewa mutanen gidan Annabi mai daraja (s.a.w.a) suna da matsayi kebantacce da muhalli mabayyani. Za a ga cewa shugabannin wannan al'umma da malamanta da masu fassara da masu ruwaya da ma'abuta tarihi da malaman fikihu da masu yawan ibada duk suna ba da labarin wannan matsayi na Ahlulbaiti (a.s) ta dukkan fuskoki da hanyoyi. Lallai littattafan hadisi, tarihi, tafsiri da na adabi da wake da darajoji wadanda musulmi daga mazhabobi da hanyoyin ilmi daban-daban suka wallafa, sun bayyana kebantaccen matsayin da muhalli muhimmi na Ahlulbaiti (a.s). Wadannan littattafai suna magana a kan daukakar wannan itaciya mai albarka. Ana auna imanin mumini ne da kaunar Annabi (s.a.w.a) da Ahlubaitinsa da rige-rigen sanar da al'umma darajojin Alayen Manzo masu daraja da nutsar da kaunarsu cikin rayuka, da bayyana gajin hakuri da jin ciwon halayyar wadanda suka yi gaba da mutanen gidan Annabi mai daraja, kuma suka cutar da su da ababen kunya da kuma bala'u.
Lallai mutanen wannan gida tamkar tauraruwa ce wacce babu kamarta, domin ilmin da suke dauke da shi da kuma takawa da halayen kwarai da darajoji madau-kaka da kare Musulunci da ilminsu da kuma daukar takobi da yaki da zalunci da keta haddi. Domin haka ne musulmi suka dace a kan cewa babu wani daga cikin wannan al'ummar da ya mallaki mukami da daukaka da daraja irin wanda Allah Ya kebance Ahlulbaiti da su…su kadai Allah Ya kebance da tsarkakewa daga dauda da zunubi:
"...Allah na nufin Ya tafiyar da kazamta kawai daga gare ku, Ya ku mutanen babban gida, kuma ya tsarkakeku tsarkakewa"
Kuma su kadai ne Allah Ya kebance da wajabta kaunarsu a kan wannan al'ummar Ya kuma sanya kaunar ta su wani hakki na Annabi (s.a.w.a) a kan al'umma:
"...Ka ce: "Ban tambayar ku wata lada a kansa, face dai soyayya ga makusanta...". (Surar Shura, 42:23)
Kuma su kadai ne Allah Madaukakin Sarki Ya wajabta yi musu salati a cikin salloli biyar, Yana gwama ambatonsu da ambaton ManzonSa (s.a.w.a):
"Lalle Allah da Mala'ikunSa suna yin salati wa Annabi, Ya ku wadanda suka yi imani! Ku yi salati a gare shi, kuma ku yi sallama domin amintarwa a gare shi". (Surar Ahzab, 33:56)
Manzon Allah (s.a.w.a.) ya riga ya koyawa al'um-marsa yadda za ta yi salati a gare shi da alayensa yayin da suka tambaye shi: Ya ya za mu yi salati a gare ka Ya Rasulallah? Sai ya ce da su:
"Ku ce: Ya Allah! Ka yi salati ga Muhammadu da Alayen Muhammadu kamar yadda Ka yi salati ga Ibrahim da Alayen Ibrahim, lallai Kai ne Abin godiya, Mai girma"
To babu wanda yake da wadannan darajoji da siffofi cikin wanna al'umma face su. Wannan shi ya sanar da mu daukakar Ahlulbaiti (a.s) da matsayinsu, da wajibcin kaunarsu da koyi da su da kuma tafiya bisa turbarsu. Ba don kome ne Alkur'ani ya jaddada a kan mutanen wannan gida, ya kuma bayyana matsayi da mukaminsu ba, sai domin a yi koyi da su bayan Manzon Allah (s.a.w.a.) da kuma riko da sonsu da karbar (dukkan ilmi da shiriya) daga gare su.
Babu abin da yasa Alkur'ani ya sanar mana da Ahlulbaiti (a.s) ta hanyar da ya nuna mana su face domin wasu dalilai na akida da abin da ya danganci sakon Musulunci kaco-kam, dalilan da suke sa dukkan wani musulmi ya dora tunani mai zurfi da lura da kuma kokarin riskar da kwakwalwarsa hakikanin wannan jama'a (Ahlulbaiti) da take a kan gaba wajen karbar sako. Wannan jama'a kuwa ita ce Allah Ya yi wa baiwar matsayi na shugabanci a cikin al'umma, bayan Alkur'ani da Manzo (s.a.w.a) sun yi masu wannan gabatarwa. A nan gaba za mu bijiro da gabatarwar da Alkur'ani mai girma da Sunna mai tsarki da shuwagabannin musulmi da malamansu da masu adabi suka yi wa wannan itaciya mai albarka, zuriyar mai tsarki, wacce ita ce madugun al'umma.

Author

Editor

Interpreter

Common title

Number of volumes

Persian Title

Publish location

Publication year

Publish number

Publisher

Qr Code

Sect

Scholar

ISBN

Source

Translated

is suggested

View

Ahlulbait (A.S)

Ahlulbaiti (A.S) suna ne mai haskakawa, kuma daukaka ce madawwamiya, sannan suna ne da yake abin kauna ne ga duk rai mai kaunar Manzon Allah (S.A.W) kuma ya yi imani da shi, kuma yake rayuwa bisa shiriyarsa (S.A.W). Hakika musulmi sun san wannan madaukakin suna cikin tarihi da kuma cikin martabar nan da take rataye da Alkur'ani mai girma, tun lokacin da Alkur'anin ya yi furuci da wannan sunan mai albarka, kuma ya sanyawa wannan tauraruwan (Ahlulbaiti) lakabin da babu irinsa a duniyar dan Adam:
"....Allah na nufin Ya tafiyar da kazamta kawai daga gare ku, Ya ku mutanen babban gida, kuma ya tsarkakeku tsarkakewa" (Surar Ahzab, 33:33) Da saukar wannan aya mai albarka wani tafarki ya ayyana a matsayin wani abin dogaro da mafuskanta a rayuwar Musulunci. Alkur'ani ya juya fuskoki zuwa ga wannan tafarki tare da tabbatar da dukkan haske a bisa wannan a kan gaba wajen jagoranci. Har ila yau ya bayyana rawar da Ahlulbaiti (a.s) za su taka a rayuwar al'ummar musulmi, ya kuma kebance su da nufin tsarkakewa, abin karfafawa daga Gwani, Masani.
Lalle wannan aukuwa mai girma tana da wata kebantacciyar ma'ana a rayuwar al'umma da gina tarihinta da wayewarta. Wannan ma'ana kuwa dukkan masu bincike da tahkikin Musulunci da kuma fagen rayuwar siyasar wannan al'umma sun san da ita.
Hakika wadannan ayoyin sun ayyana wata cibiyar harkar tarihi bayan Manzon Allah (S.A.W), harkar da ta dace da al'ada da tsarin hujjar da Musulunci ke dogara da shi. Wannan ya biyo bayan baiwar da Allah Ya yi wa tatattun nan masu albarka (Ahlulbaiti), baiwa ta tsarka-kewa daga zunubai da sabo da kuma laifi.
Hakika Alkur'ani mai girma ya tabbatar musu da mafificiyar darajar falala da kuma mafi girman martabobin cancanta, da'a da shugabanci a rayuwa ta Musulunci wacce falsafarta a rayuwa ita ce: "Lalle mafificinku daraja a wurin Allah shi ne wanda yake mafificinku a takawa". (Surar Hujurat, 349:13
Babu shakka duk wanda ya bibiyi Alkur'ani mai girma da sunnar Annabi (S.A.W) tsarkakkiya zai samu cewa mutanen gidan Annabi mai daraja (S.A.W) suna da matsayi kebantacce da muhalli mabayyani. Za a ga cewa shugabannin wannan al'umma da malamanta da masu fassara da masu ruwaya da ma'abuta tarihi da malaman fikihu da masu yawan ibada duk suna ba da labarin wannan matsayi na Ahlulbaiti (a.s) ta dukkan fuskoki da hanyoyi. Lallai littattafan hadisi, tarihi, tafsiri da na adabi da wake da darajoji wadanda musulmi daga mazhabobi da hanyoyin ilmi daban-daban suka wallafa, sun bayyana kebantaccen matsayin da muhalli muhimmi na Ahlulbaiti (a.s).
Wadannan littattafai suna magana a kan daukakar wannan itaciya mai albarka. Ana auna imanin mumini ne da kaunar Annabi (S.A.W) da Ahlubaitinsa da rige-rigen sanar da al'umma darajojin Alayen Manzo masu daraja da nutsar da kaunarsu cikin rayuka, da bayyana gajin hakuri da jin ciwon halayyar wadanda suka yi gaba da mutanen gidan Annabi mai daraja, kuma suka cutar da su da ababen kunya da kuma bala'u.
Lallai mutanen wannan gida tamkar tauraruwa ce wacce babu kamarta, domin ilmin da suke dauke da shi da kuma takawa da halayen kwarai da darajoji madau-kaka da kare Musulunci da ilminsu da kuma daukar takobi da yaki da zalunci da keta haddi. Domin haka ne musulmi suka dace a kan cewa babu wani daga cikin wannan al'ummar da ya mallaki mukami da daukaka da daraja irin wanda Allah Ya kebance Ahlulbaiti da su…su kadai Allah Ya kebance da tsarkakewa daga dauda da zunubi:
"...Allah na nufin Ya tafiyar da kazamta kawai daga gare ku, Ya ku mutanen babban gida, kuma ya tsarkakeku tsarkakewa" Kuma su kadai ne Allah Ya kebance da wajabta kaunarsu a kan wannan al'ummar Ya kuma sanya kaunar ta su wani hakki na Annabi (S.A.W) a kan al'umma: Ka ce: "Ban tambayar ku wata lada a kansa, face dai soyayya ga makusanta....". (Surar Shura, 42:23)
Kuma su kadai ne Allah Madaukakin Sarki Ya wajabta yi musu salati a cikin salloli biyar, Yana gwama ambatonsu da ambaton ManzonSa (S.A.W): "Lalle Allah da Mala'ikunSa suna yin salati wa Annabi, Ya ku wadanda suka yi imani! Ku yi salati a gare shi, kuma ku yi sallama domin amintarwa a gare shi". (Surar Ahzab, 33:56).
Manzon Allah (S.A.W) ya riga ya koyawa al'um-marsa yadda za ta yi salati a gare shi da alayensa yayin da suka tambaye shi: Ya ya za mu yi salati a gare ka Ya Rasulallah? Sai ya ce da su: "Ku ce: Ya Allah! Ka yi salati ga Muhammadu da Alayen Muhammadu kamar yadda Ka yi salati ga Ibrahim da Alayen Ibrahim, lallai Kai ne Abin godiya, Mai girma" To babu wanda yake da wadannan darajoji da siffofi cikin wanna al'umma face su.
Wannan shi ya sanar da mu daukakar Ahlulbaiti (a.s) da matsayinsu, da wajibcin kaunarsu da koyi da su da kuma tafiya bisa turbarsu. Ba don kome ne Alkur'ani ya jaddada a kan mutanen wannan gida, ya kuma bayyana matsayi da mukaminsu ba, sai domin a yi koyi da su bayan Manzon Allah (S.A.W) da kuma riko da sonsu da karbar (dukkan ilmi da shiriya) daga gare su.
Babu abin da yasa Alkur'ani ya sanar mana da Ahlulbaiti (a.s) ta hanyar da ya nuna mana su face domin wasu dalilai na akida da abin da ya danganci sakon Musulunci kaco-kam, dalilan da suke sa dukkan wani musulmi ya dora tunani mai zurfi da lura da kuma kokarin riskar da kwakwalwarsa hakikanin wannan jama'a (Ahlulbaiti) da take a kan gaba wajen karbar sako. Wannan jama'a kuwa ita ce Allah Ya yi wa baiwar matsayi na shugabanci a cikin al'umma, bayan Alkur'ani da Manzo (S.A.W) sun yi masu wannan gabatarwa. A nan gaba za mu bijiro da gabatarwar da Alkur'ani mai girma da Sunna mai tsarki da shuwagabannin musulmi da malamansu da masu adabi suka yi wa wannan itaciya mai albarka, zuriyar mai tsarki, wacce ita ce madugun al'umma.

Mukamin Ahlul baiti (A.S)

Ilimin Aqida

TAKAI TACCEN TARIHIN ANNABIN TSIRA (SAWW)

&nbsp;

 ADALCI DA DAIDAITAWA

A baya yayin da muke magana kan wannan batu mun bayyana cewar sun samo asali ne daga akidar wajibcin adalci da haramcin zalunci, da kuma cewa mafi bayyanar misdakin adalci cikin alaka ta zamantakewa shi ne daidaitawar mutum a kan kansa.

Haramcin Zalunci

Haramcin zalunci bai takaita kawai ga mutum ya aikata (wani aiki na) zalunci ba, face dai dole matsayar mutum ta kasance mai kin zalunci ne a dukkan bangarori. Muna iya ganin hakan cikin wadannan al’amurra masu zuwa:

a)– Mayar da Abin Da Kwace

Idan wani ya zalunci wani mutum na daban, misali ya kwace masa dukiyarsa, ko kuma ya kwace ko take masa wani hakki daga cikin hakkoki, idan daga baya ya tuba, to dole ne ya mayar da abin da ya kwace daga wajen mutumin da ya zalunta, wannan shi ne ake kira da ‘mayar da abin da aka kwace (zalunta).

Abu Ja’afar (a.s) yana cewa: “Zalunci uku ne: zaluncin da Allah ke yafewa (gafatarwa), da zaluncin da Allah ba Ya yafe shi, sai kuma zaluncin da Allah ba Ya barinsa. Zaluncin da Allah bai yafe shi, shi ne shirka, shi kuwa zaluncin da Allah ke yafe shi, shi ne zaluncin da mutum ke yi wa kansa cikin abin da ke tsakaninsa da Allah, amma zaluncin da Allah bai barinsa shi ne zaluncin da mutum ya yi wa sauran mutane[1]”.

Daga Wahab bn Abdur-Rab, da Ubaidullah al-Tawil, daga wani dattijo daga dattawan al-Nakh’ yana cewa: “Na gaya wa Abi Ja’afar (a.s): Na kasance gwamna tun lokacin Hajjaj har zuwa yau din nan, shin zan iya tuba (za a iya karbar tuba ta)?, sai ya ce: sai Imam ya yi shiru, sai na sake masa wannan tambaya sai ya ce: A’a, har sai ka mayar wa masu hakki hakkokinsu (da ka take)[2]”.

Daga Abi Basir yana cewa: “Na ji Aba Abdullah yana cewa: Duk wanda ya ci dukiyar dan’uwansa cikin zalunci kuma bai mayar masa ba, to ya ci garwashin wuta a Ranar Kiyama[3]”.

Haka nan idan ya zalunci wani zalunci na ma’anawiyya kamar giba (cin nama – yi da wani a bayansa), cin mutumci, kazafi da dai sauransu da za mu ambato su nan gaba, don haka ya zama dole ya yi kokarin mayar da wannan hakki tare da neman gafara daga wadanda ya zalunta – bayan neman gafara daga wajen Ubangiji Madaukaki – da neman gafara da ayyuka na kwarai gare su da mutumta su da dai sauran abubuwan da ake daukansu a matsayin mayar da hakki ga wadanda aka kwace.

b)– Shiriya Bayan Bata

Mai yiyuwa daya daga cikin mafi bayyana da girman nau’in zalunci na ruhi ga sauran mutane shi ne batar da su daga hanya madaidaiciya da tura su zuwa ga bata, idan har mutum ya gano haka ya kuma tuba, to dole ne ya yi kokarin shiryar da su zuwa ga gaskiya da komar da su zuwa gare ta.

Daga Abi Abdillah (a.s) yana cewa: “Akwai wani mutum a zamanin farko da ya nemi duniya ta hanyar halal amma bai samu ba, ya nema ta ta haramun bai samu ba, sai Shaidan ya zo masa ya ce: Ashe ba zan nuna maka wani abin da za ka iya samun duniya da shi ba, sannan kuma ka kara yawan nemanka? Sai ya ce: Na’am, sai ya ce masa: Ka bi duniya da kuma kiran mutane zuwa gare ta, sai ya aikata hakan jama’a kuma suka bi shi, ya kuma samu duniya, daga baya sai ya yi tunani yana mai cewa: shin me na aikata ne? na kirkiro wasu abubuwa na duniya na kuma kira mutane zuwa gare ta, babu lokacin da zan so tuba face sai wani daga cikin wadanda na kira ya zo ya mayar da ni, ta yadda har ya kan je wa mutanen da ya kiraye su yana ce musu: abin nan da na kiraye ku gare shi karya ce, ni na kirkire shi, su kuwa sai su ce masa: ina, karya kake yi gaskiya ce, face dai kai ne ka ke cikin shakku kan abin da kake kai, sai watse su bar shi. Lokacin da ya ga haka sai ya ya nemo sarka ya daure wuyansa da ita, yana cewa: ba zan taba kunce ta ba har sai Allah Madaukakin Sarki Ya gafarta mini. Sai Allah Ya yi wahayi wa daya daga cikin AnnabawanSa Ya ce masa: Ka gaya wa wane cewa: Da daukakaTa da za ka ci gaba da rokona har…ya yayyanke ba Zan gafarta maka ba har sai ka dawo da wanda ya mutu a kan abin da ka kiraye shi gare shi da dawo daga wannan tafarki[4]”.

c)– Taimakon Zalunci

Kamar yadda ya haramta mutum ya aikata zalunci da kansa, haka nan ya haramta masa ya taimakawa azzalumi cikin zaluncinsa, ko kuma ya kasance daga cikin masu taimakon azzalumai bisa fahimtar da mahangar al’umma.

Daga Abdillah bn Sanan yana cewa: “Na ji Aba Abdullah yana cewa: Duk wanda ya taimaki wani azzalumi wajen zaluntar wanda aka zalunta zai ci gaba da zaman cikin fushin Ubangiji har sai ya janye wannan taimako nasa[5]”.

Daga Amirul Muminina (a.s) yana cewa: “Azzalumi daga cikin mutane na da wasu alamu uku: zai zalunci wanda ke samansa da sabo, wanda ke kasansa kuma da gabala zai kuma bayyanar wa al’umma da zalunci[6]”.

Daga Aliyu bn Husain (a.s) cikin wani hadisi yana cewa: “Ina gargadinku da zama da masu sabo da kuma taimakon azzalumai[7]”.

Daga Ja’afar bn Muhammad daga Iyayensa (a.s) yana cewa: “Manzon Allah (s.a.w.a) ya ce: A Ranar Kiyama wani mai kira zai yi kira: ina masu taimakon azzalumai, da wanda ya ba su tawada, ko kuma ya kulle musu jaka, ko kuma ya mika muku alkalami? Ku tayar da su tare da su[8]”.
<h3>d)– Yarda da Zalunci da Shiru Kansa</h3>
Kamar yadda ya haramta mutum ya aikata zalunci da kansa, haka nan ya haramta gare shi ya yarda da kuma yin shiru kan zalunci.

Daga Abi Abdillah (a.s) yana cewa: “Mai aikata zalunci da mai taimaka masa da kuma wanda ya yarda da hakan ‘yan’uwan juna ne (wajen aikata zalunci)[9]”.

Daga gare shi (a.s) yana cewa: “Duk wanda ya yarda (uzuri) da zaluncin mai zalunci, Allah Zai dora masa wanda zai zalunce shi a kansa, idan kuma ya yi addu’a ba za a karba ba, Allah ba Zai saka masa kan zaluncin da aka yi masa ba[10]”.

Daga gare shi (a.s) yana cewa: “Duk wanda ke fatan wanzuwar azzalumai, to lalle ya so ya ci gaba da sabawa Allah[11]”.
<h3>Misdakin Adalci da Daidaitawa Tsakanin Mutane</h3>
A bangaren adalci da daidaitawa mutum ga sauran mutane, za mu ga Ahlulbaiti (a.s) suna mana nuni da wasu abubuwa da ke tabbatar da hakan, baya ga abin da muka yi ishara da shi na daga ‘son mumini ga dan’uwansa mumini abin da yake so wa kansa’:
<h3>a)– Sakayya da Alheri</h3>
Daga cikin hakan har da sakayya da alheri da abu mai kyau da aka yi wa mutum da kamansa ko kuma wanda ya fi shi, kamar yadda Allah Madaukakin Sarki Ya ke fadi cikin littafinSa mai tsarki: ﴾ هَلْ جَزَاء الإحْسَانِ إلا الإحْسَان ﴿ “Shin, kyautatawa na da wani sakamako? Face kyautatawa[12]”.

Haka kamar amsa sallama ne da kamarsa ko kuma abin da ya fi shi, kamar yadda ke cewa: ﴾ وَإِذَا حُيِّيْتُم بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّواْ بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا ﴿ “Kuma idan an gaishe ku da wata gaisuwa, to ku yi gaisuwa da abin da yake mafi kyau daga gare ta ko kuwa ku mayar da ita[13]”.

Akwai hadisai masu tsarki da suka zo da jaddadawa kan batun sakayayya da alheri.

Daga Abi Abdillah (a.s) yana cewa: “Amirul Muminina (a.s) yana cewa: duk wanda ya saka da gwargwadon abin da aka yi masa, hakika ya mayar da abin da aka yi masa ne, idan kuwa ya rubanya shi ya kasance godiya, wanda ya gode ya zama karimi, duk wanda ya san cewa duk abin da ya aikata ya aikata ne ga kansa ba zai yi saibi ba wajen gode wa mutane, ba zai ki bukatarsu su kara cikin kaunarsu ba, kada ka roki waninka godiya kan abin da ka yi wa kanka, ka kuma kare mutumcinka. Ka san cewa wanda ke bukatar wani abu a wajenka ba zai karamta fuskansa daga fuskanka ba, don haka ka karamta fuskarka daga mayar masa[14]”.

Daga Aliyu bn Salim yana cewa: “Na ji Aba Abdullah (a.s) yana cewa: Akwai wata aya da aka rubutata sai na ce: wace aya kenan? Sai ya ce: ﴾ هَلْ جَزَاء الإحْسَانِ إلا الإحْسَان ﴿ da ta hau kan mumini da kafiri, mai da’a da fajiri; duk wanda aka yi masa wani abu na alheri to ya saka da shi, sai sakawar ba ita ce ya mayar da abin da aka yi masa ba, face dai ya ga cewa wanda ya aikata masa hakan yana da falalar farawa[15]”.

Daga Abi Abdillah (a.s) yana cewa: “Allah Ya la’anci mai tare hanyar alheri! Sai aka ce masa wane ne kuma mai tare hanyar alheri? Sai ya ce: shi ne wanda aka aikata alheri gare shi amma ya kafirce wa hakan, ya kuma hana mai aikata alherin aikata shi ga waninsa[16]”.

Daga gare shi (a.s) yana cewa: “Manzon Allah (s.a.w.a) ya ce: duk wanda aka yi masa alheri ya saka da shi, idan kuwa ba zai iya ba to ya gode da shi, idan kuwa bai aikata haka ba to ya kafirce wa ni’ima[17]”.

b) – Mayar da Hakkoki

Daga cikin hakan har da mutum ya san hakkin dan’uwansa kamar yadda dan’uwan nasa ya san hakkinsa, saboda hakkoki tsakanin muminai abu ne na musanye, kamar yadda za mu iya ganin hakan cikin wasu hadisai da aka ruwaito daga Ahlulbaiti (a.s) kan hakkin mumini. Daga ciki har da abin da aka ruwaito daga Imam Sadik (a.s) yana cewa: “Ashe ba zai kasance abin kunya ba ga wani daga cikinku idan makwabcinsa ya san (kiyaye) hakkinsa, amma shi bai san hakkin makwabcin nasa ba[18]”.

c) – Shagaltuwa da Aibin Kai da Mantawa da Aibin Wasu

Daga cikin hakan har da shagaltuwa da aibin mutum da kokarin gyaransa da kuma rufe ido kan aibobin sauran mutane. An ruwaito Abu Ja’afar al-Bakir (a.s) yana cewa: “Manzon Allah (s.a.w.a) ya ce: Siffofi uku, duk wanda ke da su ko kuma guda daga cikinsu zai kasance karkashin inuwar al’arshin Allah a ranar da babu wata inuwa sai inuwarsa: mutumin da ya ba biya wa mutane bukatunsu alhali yana bukatuwa da abin, da mutumin da bai taba gabatar da wani mutum ko jinkintar da wani ba har sai ya san akwai yardar Allah cikin hakan da kuma mutumin da bai taba aibanta dan’uwansa musulmi kan wani aibi ba har sai ya kawar da wannan aibi daga jikinsa, saboda ba zai kawar da wani aibi ba sai ya sake ganin wani aibin, ya isar wa mutum ya shagaltu da kansa daga mutane[19]”.

Daga gare shi (a.s) yana cewa: “Ya isa ya zamanto aibi ga mutum ya fahimci aibin mutane da zai sanya shi rufe ido kan lamurran kansa, ko kuma ya aibanta mutane kan wani abin da yake tattare da shi da zai iya mai da shi ga waninsa ba, ko kuma ya cutar da abokin zamansa da abin da bai shafe shi ba[20]”.

d) – Fadin Alheri Kan Mutane

Daga ciki har da fadin alheri kan mutane gwargwadon abin da mutum yake so a fadi kansa, da suka hada da kyakkyawan zato da daukan maganganu da ayyukan mutane bisa mafi kyaun fuska (zato), da kuma godiya da yabonsu.

Daga Abi Ja’afar (a.s) cikin fadin Allah Madaukakin Sarki cewa: “Ku fadi alheri kan mutane” yana cewa: “Ku fadi dangane da mutane abin da kuka fi a fadi dangane da ku[21]”.

Dukkan wadannan abubuwa za su iya kasancewa karkashin babin adalcin mutane ga kawukansu.

<hr align="left" size="1" width="33%" />

[1] . Wasa’il al-Shi’a 11:342, hadisi na 1.

[2] . Wasa’il al-Shi’a 11:342, hadisi na 3.

[3] . Wasa’il al-Shi’a 11:342, hadisi na 4.

[4] . Wasa’il al-Shi’a 11:343, hadisi na 1.

[5] . Wasa’il al-Shi’a 11:345, hadisi na 5.

[6] . Nahjul Balaga, hikima ta 350.

[7] . Wasa’il al-Shi’a 12:128, hadisi na 1.

[8] . Wasa’il al-Shi’a 12:130, hadisi na 11. A wannan babi akwai hadisai da yawa makamantan wannan da muka yi ishara da wasu daga cikinsu a baya.

[9] . Wasa’il al-Shi’a 11:345, hadisi na 1.

[10] . Wasa’il al-Shi’a 11:345, hadisi na 2.

[11] . Wasa’il al-Shi’a 12:134, hadisi na 5.

[12] . Suratur Rahman 55:60.

[13] . Suratun Nisa’ 4:86.

[14] . Wasa’il al-Shi’a 11:536, hadisi na 1.

[15] . Wasa’il al-Shi’a 11:537, hadisi na 3.

[16] . Wasa’il al-Shi’a 11:539, hadisi na 1.

[17] . Wasa’il al-Shi’a 11:539, hadisi na 2.

[18] . Wasa’il al-Shi’a 8:399, hadisi na 4.

[19] . Wasa’il al-Shi’a 8:228, hadisi na 1.

[20] . Wasa’il al-Shi’a 8:229, hadisi na 3.

[21] . Wasa’il al-Shi’a 11:563, babi na 21, hadisi na 3.

&nbsp;

Adalci Da Daidaitawa

ABOTAKA

TATTAUNAWAR ADDINAI

MACE DA WAYEWAR DUNIYANCI
Karanta tarihin al'ummu da kasashe a tsawon zamunansu, yana fito mana da wahalhalun mace, kuntata mata da takura mata.

Babu wani tsari ko akida da ya yaye wa mace mayafin zalunci da kuntatawa in ba ka'idojin Allah da suka hadu da mafi kyawun surarsu a sakon Musulunci madawwami ba.

Kafin mu bayar da bayani game da kimar mace, hakkokinta da matsayinta mai ban sha'awa a Musulunci, yana da kyau mu kawo wasu alkaluman kididdiga wadanda

ke magana a kan wahalhalun mace da masifun da ta sha a karkashin wayewar duniyanci na zamani karkashin jagorancin Amirka da kasashen Turai, wadanda ke daga taken 'hakkokin mace'.

Alkaluman kididdiga na ta'akidi a kan cewa, dan Adam din da ya ji jiki a karkashin wannan wayewa, kuma ya zama bawa da na'urar jin dadi shi ne: Mace. Ga wasu daga cikin alkaluman kiddidiga na cewa:­

"Wani rahoto da kamfanin dillacin labaran kasar Faransa ya kawo ya bayyana cewa: kashi 70 bisa dari na mutane biliyan 1.3 da ke raye a cikin halin mugun talauci a duniya su ne mata, kuma akwai kimanin mata biliyan 2.3 da ba su iya karatu da rubutu ba a duniya. Haka nan kashi uku bisa hudu na daukacin matan kasashen Norway, Amirka, Holland da Newzaland na fuskantar hare-haren fyade. A Amirka kuwa, cikin kowadanne dakikoRi 8 mace daya na fuskantar mummunar mu'amala; haka cikin kowadanne dakikolti 6 ana sace mace daya"8

Rahoton ya kara da cewa:­ Kimanin mata rabin miliyan daya ke mutuwa a kowace shekara saboda ciki da suka dauka da cutukan shi, kuma kimanin kashi 40 bisa dari na wannan adadi yan mata matasa ne. Kuma albashin mata miliyan 828 da ke aiki a fagagen tattalin arziki ya fcaranta daga albashin maza da abin da ya kai tsakanin kashi 30 zuwa kashi 40 bisa dari, kuma irin dan tagazawar nan na bankuna da ake ba ma'aikata a duniya ba sa samun fiye da kashi 10 bisa dari na wadannan agaje-agaje".9

Haka nan ya zo cikin wani rahoton cewa:­

"A bisa wani bincike da ma'aikatar adalci ta kasar Amirka ta aiwatar, an gano cewa adadin sace mutane ko yunkurin sace mata na faruwa a Amirka har sau 310 a kowace shekara, wannan kuwa ya ninka alkaluman da hukumar 'yan sandan cikin Amirka ta F.B.I. ta bayar."lo

Kuma kamar yadda rahoton kamfanin dillancin labaran kasar Faransa daga Washigton ya bayar, a kowace shekara akwai halin yi wa mata fyade har sau rabin miliyan a Amirka; alhali kuwa hukumar 'yan sanda ba ta bayar da sanarwar adadin samuwar sace (mata) ko yunkurin sace su a Amirka ba face dubu 140, kamar yadda alkaluman kididdigar hukumar F.B.I. ya bayyana.

Haka nan ya zo cikin wani rahoto da jaridar kasar Iran mai suna lddila'at ta bayar a adadinta na 20,401 daga kamfanin dillancin labaran Iran da ke birnin Rom na kasar Italiya, cewa:­ "Matsalar halayyar rashin tausayi na kara matufcar tsananta a tsakanin iyalan Italiyawa, domin halin kashe iyaye a hannun `ya'ya da kashe 'ya`ya a hannun iyaye ya karu fiye da yadda ya kasance a da can. Haka wata jaridar Kasar Italiya, a adadinta na baya-bayan nan, ta dauko wani rahoton Kididdigar shekara-shekara na kungiyar Eruospas cewa: cikin watanni goman farkon na shekara ta 1994, an rubuta halin rashin tausayi har 192 a cikin iyalan Rasar Italiya, wadanda 129 daga wannan adadi suka Kare da kisa. Kamar yadda wannan rahoto ya nuna, irin wannan nau'i na rashin tausayi a shekara ta 1993 adadin shi ya kai 112, wanda kusan wannan adadin ya kare da halin kashe-kashe.

wani abu, da ya zama dole a nuna shi ne cewa kimanin kashi 40 bisa dari na laifuffukan iyali ya faru ne a arewacin Italiya, kuma kashi 40.8 bisa dari daga cikinsu sun faru ne a kudancin kasar, alhali kashi 16.1 bisa dari ya faru a tsakiyar kasar. Kuma mafi yawan kashe-kashen iyali da aka yi a shekara ta 1994 sun faru ne a lardin Lombardi da ke arewacin Italiya".

Haka nan jaridar 'Jumhuri Islami', a adadinta na 4,485, fitowarta shekara ta 1994, ta bayar da rohoton cewa:­'Mujallar Epidemiology (ilimin annoba) da ke Karkashin hukumar lafiya ta duniya (WHO), a adadinta na 11, na shekara ta 1993 ta rubuta alkaluman Kididdiga na karshe da ya Kunshi adadin wadanda suka kamu da cutar kan jiki (AIDS) a duniya baki daya, inda aka rarraba alkaluman daidai da yankunan duniya dabam-dabam. Alkaluman na nuna cewa adadin wadanda suka kamu da cutar kan jiki da suka tabbata ga wannan hukuma har zuwa shekara ta 1993, ya kai kimanin 718,893. Kimanin 371,086 na wannan adadi na wadanda suka kamu da cutar Kan jiki sun fito ne daga nahiyar Amirka, yayin da kimanin 247,577 suka fito daga nahiyar Afrika, kimanin 92,482 kuwa sun fito ne daga nahiyar Turai, adadin da ya kai 4,188 sun fito ne daga Australiya, 3,561 kuwa daga nahiyar Asiya.

Wan aka bi kasa-Kasa kuwa, Kasar da ta fi kwasan adadi mai yawa ita ce Amirka, wadda ta kwashe adadin wadanda suka kamu da wannan mummunan cuta kimanin 289,320, sai kuma kasar Tanzaniya da ke biye mata da kimanin 38,719, sai Kasar Birazil mai 36,481, sai Kenya da 31,185, sai Uganda mai 34,611, sai kuma Biritaniya mai 26,955, sai Faransa mai 24,226, sai kuma kasar Zaire mai 21,008, sai Spain mai 18,347, sai Italiya mai 16,860, sai Congo (Brazavill) mai 14,655, daga nan sai sauran kasashe su biyo baya.

Kamar yadda za a iya lura, ba kawai kasar Amirka na matsayi na daya ba ne ta fuskar adadin wadanda suka kamu da cuta mai karya garkuwa jiki, a'a har ma akwai sabani mai yawan gaske tsakanin ta da Kasashen da ke biye mata. Kuma idan muka dauki wadannan alkaluma na adadin dari, za mu sami wadanda suka kamu da wannan mummunan cuta a kasar Amirka sun kai kashi 40 bisa dari na dukkan wadanda suka kamu da ita a kasashen duniya 150, wannan kuwa duk da cewa adadin mazauna Amirka bai wuce kashi 5 bisa dari na dukkan al'ummar duniya ba'.

Haka nan ya zo cikin wani rahoto da jaridar Ittila'at ta kasar Iran ta kawo, a adadinta na 20,482, fitowarta ta 21 ga watan Maris na shekara ta 1995, daga wakilinta a Madrid ta kasar Spain, inda yake cewa:­ "A shekara ta 1995 kashi 72 bisa dari na Rananan yara na raye ne a KarKashin ubanninsu, amma yanzu kimanin kashi 60 bisa dari daga cikinsu suna raye ne ba tare da ubanni ba. Yawan saki da fitinun uwaye sun sa maza sun gudu daga gidaje. Marubucin nan dan Kasar Amirka (David Blanc Horn), bayan ya bayyana wadancan alKaluman Kididdiga a cikin wani littafi na shi, ya kuma bayyana cewa: "Samun iyaye maza na gari na buKatar samun kyakkyawan misali na mata (wato yana bukatar samun mata na gari), wannan shi ne dalilin gudun iyaye maza daga gidajensu a Amirka.' Haka nan wakilin jaridar Faes ta Fcasar Spain, a wani rahoto na shi da ya bayar daga Amirka, ya bayyana cewa: Himmatuwa mai yawa da matan Rasar Amirka ya kare da cutar da ubanni da haramtawa `ya `ya inuwar ubanninsu".

A wani rahoto da jaridar Itiila'at, a adadinta na 20,407, fotowar ranar 31 ga watan Yulin shekara ta 1995 ta dauko daga ofishin kamfanin dillancin labaran Iran (IRNA) da ke London game da yanayin da kananan yara ke cikin a Biritaniya, am bayyana cewa:­ "Majalisar Dinkin Duniya, a wani rahoto nata, ta yi kakkausar suka a kan yanayin da yara ke ciki a Biritaniya, da kuma dokoki da tsarin lura da yara a wannan kasa. Rahoton, wanda hukumar kiyaye hakkokin yara ta Majalisar Dinkin Duniya ta shirya, ya nuna cewa dokokin da ake amfani da su a kan abin da ya shafi lafiya da ilimin kananan yara da shigar da su cikin al'umma a Biritaniya, ba a yi la'akari da cewa ya wajaba dokokin su lura da amfanonin yaran ba. Masana a hukumar kiyaye hakkokin yara ta Majalisar Dinkin Duniya na ganin cewa dokokin da suka kebanci kananan yara a Biritaniya sun fi mayar da hankali a kan yin ukuba da kulle yara da balagaggun matasan da suka karkace.

Daga cikin wuraren da ake suka a cikin wannan rahoto akwai karuwar yawan kananan yara da ke rayuwa cikin halin talauci a Biritaniya, da karuwar alkaluman rabuwar aure, da raguwar tallafin hukuma ga matalautan iyalai, da karuwar yawan yara da samari da ke sake suna kwana a tituna.

Haka nan masu rubuta rahoton sun bayyana damuwarsu da mummunar mu'amala da amfani da miyagun kwayoyi da fyade da ke fuskantar kananan yara.

Kamar yadda majiyoyin Majalisar Dinkin Duniya suka bayyana, rahotannin majalisar game da yanayi kananan yara a kasashen Sweden, Norway da Denmerk sun yi soke-soke kamar irin na rahoton kasar Biritaniya".

Haka nan ya zo cikin jaridar Jumhuri Islami, a adadinta na 4,485 cewa:­ "Ofishin kamfanin dillancin labaran Jumhuriyar Musulunci ta Iran a Born (ta fcasar Jamus) ya bayyana rahoton hukumar kidaya ta kasar Jamus (a shekara ta 1993) na cewa: adadin `ya `ya mata da ubanninsu ke tarbiyyantar da su su kadai yana ci gaba da karuwa a kowace shekara. Rahoton ya kara da cewa: A halin yanzu akwai kimanin uwaye mata dubu 455 a jihohin Jamus ta gabas (wato kashi 12 bisa (Tari na jimillar uwaye mata da ke wadannan jihohi ke nan) da ke tarbiyyantar da ya yansu su kadai. A gefen wannan kuma, daga uwaye mata miliyan 7 da ke jihohin Jamus ta yamma, kimanin dubu 915 (wato kashi 12 bisa dari) na uwaye matan suna daukar dawainiyar tarbiyyar 'ya `yansu su kadai. Da wannan ke nan zai zarna akwai kimanin uwaye mata miliyan daya da dubu 370 a tsakanin uwaye miliyan 9 da dubu 260 da ke tarbiyyar 'ya`yansu su kadai a tarayyar Jamus.

Kamar yadda wannan rahoto ya nuna, kashi 46 bisa dari na wadannan uwaye a gabashin Jamus, da kashi 30 bisa dari daga yammacinta duk ba su yi aure na shari'a ba; kashi 43 bisa dari na wadannan uwaye kuwa mazajensu sun sake su, kasancewar kuma rike 'ya’ya a hannun uwaye mata yake, ya zama musu dole su dauki dawainiyar tarbiyyarsu.

Haka nan a kasar Jamus akwai fiye da uwaye mata miliyan 9.26 da suka haifi 'yaya alhali shekarunsu na haihuwa bai kai 18 ba, kuma miliyan 5.4 daga cikinsu ko da yaushe ko rabin lokutansu suna ayyuka ne a wajen gida, banda kuma ayyukansu na gida da ayyukan tarbiyyar yara. Wani abu da ya kamata a bayyana a nan shi ne cewa yawan halin rabuwar aure a halin yanzu ya ninka yadda ya kasance a shekara ta 1968, wato ya karu daga dubu 65 da ya kasance a shekara ta 1968 zuwa dubu 135 a ‘yan shekarun nan, kuma a kowace shekara ana rijistar aurarraki dubu 390 a kasar Jamus, wadanda kashi 33 bisa dari daga cikinsu ke karewa da rabuwa, har ma wannan adadin a manyan garuruwa irin Hanburg ya kai kashi 50 bisa dari".

Har ila yau jaridar Ittila'at a adadinta na 20,503 ta dauko wani rahoton Majalisar Dinkin Duniya da kamfanin dillacin labaran Iran (IRNA) ya kawo kamar haka:­

"Taimakon kasar Amirka ga hukmar (UNICEF), bai kai na kasa daya daga cikin kasashe 20 masu arzikin masana'antu a duniya ba. Bankin kula da Kananan yara na Majalisar Dinkin Duniya ma ya tabbatar da haka, ya kuma kara da cewa: Duk da Amirka da ke bayar da taimakon dala biliyan 9.7, ita ke martaba ta biyu bayan Kasar Japan wajen taimakawa hukumar UNICEF, wannan adadin kudi kuwa ba komai ba ne face kashi .15 bisa dari din kudaden shiganta, alhali kuwa Rasar Holland da sauran kasashen yankin Sakandanebiya su ke marhala ta daya a wannan fagen; domin taimakonsu na kaiwa kahi 8 bisa dari na kudaden shigansu. Shugabannin hukumar UNICEF sun nuna damuwarsu a kan raguwar taimakon da kasashe masu zarafi ke yi ga matalautan kasashe, har ma sun kara da cewa: 'Wannan abu na faruwa ne a daidai lokacin da rnuhimmancin taimakawa wajen kyautata lafiyar Kananan yara da kyautata yanayin ayyukan uwaye mata ke Karuwa a matalautan kasashe da tsananin gaske kuwa.' Kuma kamar yadda wannan rahoton ya nuna, a kowace shekara Kananan yara kimanin miliyan 13 a duniya ke mutuwa saboda cututtukan gudawa, bakon-dauro da sauransu. Haka nan kimanin Kananan yara miliyan 200 ke fama da rashin abinci mai gina jiki irin su vitamin A, abin da ke haifar musu da makanta!".

Har ila yau ya zo cikin jaridar Ittila'at, a adadinta na 20,370, fitowar ranar 15 ga watan Disamban shekara ta 1994 cewa:­

"Kamfanin dillancin labaran Jumhuriyar Musulunci ta Iran (IRNA) daga Tehran ya bayar da labarin samuwar kananan yara kimanin rabin miliyan wadanda suka tarwatse a Amirka, a wasu lokuta ana aje su a wajen neman gina marayu, abin da al'ummar Amirka ke dauka a matsayin Kaskanci garesu. Wata marubuciya a jaridar Washintog Post mai suna Suzan Phildaz, ta rubuta cewa: 'Da yawa daga kananan yaran da ke da majibinta wadanda ke raye a karkashin iyalan da ke taimakonsu, suna fuskantar duka, wulakanci da mummunan mu'amala, kai! a wasu lokuta ma ana kashe su.' Har ila yau Phildaz na cewa: 'Nau'in mu'amalar kowace al'umma tare da 'ya'yanta wata muhimmiyar alama ce da ke nuna hakikanin wannan al'umma.' Har ila yau ta kara da cewa: Adadin kananan yara da ke watse sai kara yawa yake yi a Amirka kullum, har ta kai ga a wasu lokuta `yan sanda na gano jarirai a wuraren tara juji. A irin wannan hali taimakon uwaye mata na kudade ba ya wadatarwa, maimakon haka, babu makawa a samar da wasu cibiyoyi don amsa manyan bukatun wadannan kananan yara."

Hafiz Muhammad Sa’id Kano Nigeria.

Islamic sources

Ilimin Aqida

Uncategorized