تخریب و بازسازی بقیع به روایت اسناد

تخریب و بازسازی بقیع به روایت اسناد

اشاره

بقیع تنها یک گورستان نیست، بلکه گنجینه تاریخ اسلام است. قبور چهار امام معصوم شیعیان و نیز قبور همسران، دختران، برخی فرزندان، اصحاب، تابعین و عمه‏های پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و نزدیک به ده هزار نفر از شخصیت‏های نامدار تاریخ اسلام در آنجا واقع است. بقیع با این همه عظمت، در عین حال غریب و مظلوم است. هر زائری که به مدینه می‏رود، با اولین نگاهش به این گورستان، از شدت حزن و اندوه، اشک از دیدگانش سرازیر و بی‏اختیار سر به دیوار گذارده و بر مظلومیت اهل‏بیت پیامبر صلی الله علیه و آله می‏گرید. اشکی که در درون قطرات مروارید گونه آن، بغض و خشم هدف‏داری نهفته است که اگر حاجی بتواند همان ‏جا فریاد برمی‏آورد که چرا با اهل‏بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و افتخارات اسلام این‏گونه برخورد می‏شود؟ مردم در همه ‏جای دنیا از افتخارات ملی خود تجلیل و تمجید می‏کنند و حتی برای سربازان گمنامشان، سنگ نشان و یادبود درست می‏کنند، اما در بقیع حتی از گذاردن سنگی معمولی بر روی قبور آنان دریغ می‏نمایند. هر حاجی با خروج از مدینه، کوله‏باری از غم و اندوه را بر دوش کشیده و با بازگشت به میهن خود، مظلومیت اهل‏بیت‏ علیهم السلام را فریاد می‏کند و نسل ‏به ‏نسل این مظلومیت به دیگران منتقل می‏گردد و به انتظار روزی به ‏سر می‏برند که این شام سیه به پایان رسیده و بقیع به پایگاهی برای شناخت و گسترش فرهنگ اهل‏بیت‏ علیهم السلام و اصحاب و یاران رسول‏ خدا صلی الله علیه و آله تبدیل گردد. پیشینه قبرستان بقیع به دوران قبل از اسلام می‏رسد، لیکن در اسناد به روشنی مشخص نیست که قدمت آن به چه تاریخی مربوط است و از چه زمان مردمان مدینه جنازه درگذشتگان خود را در این گورستان به خاک می‏سپرده‏اند؟ منابع تاریخی گواهی می‏دهد که پیش از هجرت، مردم مدینه اجساد مردگان خود را در دو گورستانِ «بنی‏حرام» و «بنی‏سالم» و گاهی نیز در منازل خود دفن می‏کردند. [۵]  . گزارش منابع تاریخی گواه آن است که با هجرت مسلمانان به مدینه، بقیع تنها قبرستان مسلمانان گردیده و به مرور زمان و با دفن اجساد تعدادِ زیادی از صحابه و تابعین و نیز همسران و دختران و فرزندان و اهل‏بیت رسول‏اللَّه ‏صلی الله علیه و آله، از اهمیت ویژه‏ای برخوردار شد. [۶]  . و رفته رفته گورستان‏های پیشین، به حالت متروکه در آمد و از میان رفت. [۷]  . در روایت آمده است که: رسول‏ اللَّه‏ صلی الله علیه و آله به دستور خداوند، کنار این قبرستان حضور می‏یافت و به مدفونین آن سلام می‏کرد و برای آنان از خداوند آمرزش می‏طلبید. [۸]  . بقیع را از آن رو «بقیع الغرقد» نامیده‏اند که نوعی درخت خاردار در آنجا می‏روییده و نامش «غرقد» بوده است. [۹]  . سپس آن درخت از میان رفت امّا نامش ماندگار شد. برخی نیز گفته‏اند: بقیع غرقد نام زمینی است که نوعی درخت بلندِ توت آن را پوشانده باشد [۱۰]  . بقیع تا یکصد سال پیش، دیوار و حصاری نداشت، اما اکنون با دیواری بلند محصور گشته و از گذشته تاکنون مسلمانان از هر فرقه و مذهبی، پس از زیارت پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به اینجا آمده، اهل ‏بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و دیگر آرمیدگان در این گورستان را زیارت می‏کرده‏اند. قبور امامان معصوم‏ علیهم السلام و تعداد دیگری از دفن‏ شدگان در بقیع نیز دارای قبّه و سایبان بوده، که در حمله وهابیان تخریب گردید و هم ‏اکنون این قبرستان، بدون سقف و خاکی است و تنها برخی از قبور آن با دیوارهای سنگ‏ چین ‏شده مشخص و نسبت به دیگر قبرها ممتاز است.