حکمت عملى یا اخلاق مرتضوى

حکمت عملى یا اخلاق مرتضوى

که نام کامل آن عبارت است از: «حکمت عملى یا اخلاق مرتضوى: صد کلام از کلمات قصار سید الموحدین و سر العارفین، امیرالمؤمنین امام على(ع)»، اثرى است با شرح و ترجمه محى‌الدین میرزا مهدى الهى قمشه‌اى و مقدمه و تعلیقات علامه حسن حسن‌زاده آملى، به زبان فارسى که در سال ۱۳۸۵ به چاپ رسیده است. این کتاب، از دو نامه و ده مقاله (مشتمل بر حکمت‌هایى از امام على(ع)) و یک خاتمه تشکیل یافته است. عناوین کتاب: در نامه اول، شرح مختصرى از زندگانى آن مرحوم ذکر شده و اوصاف و رفتارهاى پسندیده ایشان بیان گردیده است. علامه حسن‌زاده مى‌فرماید: «بیش از ده سال با او حشر داشتم، یک کلمه‌ى ناروا و یک حرف ناسزا و یک جمله بیهوده از او نشنیدم؛ چه گریه‌ها و زارى‌ها از او دیدم و چه اندرزها از او به یادگار دارم و چه خاطرات و چه و چه و...»[۲] نامه دوم نیز در شرح حال و رفتاهاى اخلاقى میرزا مهدى الهى قمشه‌اى نگاشته شده است. نویسنده در بخشى از این نامه، مرحوم الهى قمشه‌اى را یکى از نوادر روزگار مى‌داند که به ارتحال خود دل اهل الله را سوگوار کرد. ایشان مى‌نویسد: «در هجران این‌گونه بزرگان باید گفت: اى دریغا عالمى»[۳] در ادامه، با متن اصلى کتاب که متشکل از ده مقاله به قلم میرزا مهدى الهى قمشه‌اى است، روبه‌رو مى‌شویم.