مباحثى از اصول فقه

مباحثى از اصول فقه

مباحثى از اصول فقه معرفى اجمالى «مباحثى از اصول فقه»، اثر دکتر سید مصطفى محقق داماد، ارائه‏ دهنده تقریرى نو از اندیشه‏ هاى عمیق پیشینیان دانش اصول فقه، به زبان فارسى است. ساختار کتاب، داراى سه جلد است. مباحث جلد اول و دوم، در ذیل دو عنوان کلى«مباحث الفاظ» و«منابع فقه» و مطالب جلد سوم، در ضمن یک مقدمه و هفت فصل تنظیم شده است. مباحث، همگى، با بیانى بسیار روان و ساده، ولى محکم و زیبا ارائه گردیده است. گزارش محتوا در جلد اول، زیر عنوان«کلیات»، این مباحث مطرح شده است: تعریف اصول و فقه و اجتهاد، اجتهاد از نظر تاریخى، انفتاح باب اجتهاد و در ذیل عنوان«مباحث الفاظ»، از این مباحث سخن به میان آمده است: مبحث وضع، اقسام وضع، حقیقت و مجاز و علائم آن دو، ترادف و اشتراک، استعمال مشترک لفظى در بیش از یک معنا، اصول لفظیه، حجیت اصول لفظیه، حقیقت شرعیه، امر، صیغه نهى، اقسام واجب، مفاهیم، عام و خاص، مطلق و مقید، مجمل و مبین و بحث مشتق. در جلد دوم، در ذیل عنوان«منابع فقه»، مباحثى در باره قرآن کریم(شامل عناوین و اسامى قرآن کریم، آیه، سوره، تعداد حروف و کلمات قرآن، محتوا و مطالب قرآن، نگارش قرآن کریم، جمع و تدوین قرآن و حجیت ظواهر قرآن)، سنت(شامل سنت فعلى و تقریرى و قولى مشتمل بر مباحث حافظان و ناقلان نخستین حدیث، نخستین مجموعه‏هاى احادیث، تدوین حدیث در شیعه و...)، اجماع(شامل سنت از دیدگاه عامه و خاصه، ادله حجیت اجماع در فقه اهل سنت، چگونگى کاشفیت اجماع از قول معصوم و اقسام اجماع)، عقل(شامل سیر تاریخى دلیل عقل، عقل از دیدگاه شیعه و اهل سنت، موضع معتدلانه مجتهدین امامیه در مورد عقل، دلیل عقلى و اقسام آن، مواضع نزاع در مبحث عقل و تلازم بین حکم عقل و شرع)، شهرت و سیره(شامل اقسام شهرت، ارزیابى انواع شهرت، حجیت سیره عقلائیه، حجیت سیره اسلامى، کاربرد سیره، فرق سیره و عرف و عادت، عرف و عادت در فقه عامه و عرف و عادت در قانون مدنى ایران)، قیاس و استحسان(شامل تعریف قیاس، ارکان قیاس، دلایل حجیت قیاس از نظر عامه، قیاس منصوص العله، قیاس اولویت، قیاس مستنبط العله، تعریف استحسان، اقسام استحسان و ادله حجیت استحسان)، مصالح مرسله و سد ذرایع(شامل اقسام مصالح، حجیت مصالح مرسله از نظر مذاهب مختلف اسلامى، عناوین ثانویه در فقه امامیه و سد ذرایع). در جلد سوم، این مباحث مطرح شده است: تعریف اصول عملیه، ضرورت استناد به اصول عملیه، مجارى اصول عملیه، اقسام اصول عملیه، تعارض اصول و امارات، واژه استصحاب، تعریف استصحاب، ارکان استصحاب، شرایط اجراى استصحاب، تقسیم‏هاى استصحاب، حجیت استصحاب از دیدگاه عالمان اصول، دلایل حجیت استصحاب، تنبیهات استصحاب، معناى اصل برائت، مستندات فقهى اصل برائت، تعارض برائت و استصحاب، نمونه‏هایى از اجراى اصل برائت، نظریات در اصل تخییر و مستندات آنها، نظریه مختار مصنف(اجراى قاعده تخییر عقلى بدون آنکه شرعا حکمى وجود داشته باشد، نه حکم ظاهرى و نه حکم واقعى)، اصل اشتغال، تعارض ادله، واژه تعارض، تعریف تعارض، تعارض مستقر و غیر مستقر، مرجحات باب تزاحم، تعارض بینات، تعارض اصول و امارات، تعارض استصحاب با سایر ادله، خیار تأخیر ثمن(کاربرد استصحاب کلى)، فوریت و تراخى خیار غبن، استصحاب حکم شرعى مستکشف از حکم عقل و تعارض وصف و اشاره.