بسم الله الرحمن الرحیم 
زمااسلامي وروڼوپه اوله برخه کښي ماوتاسوته ددې خبري ذکرکړيووچي داختردمبارکوورځوپه متعلق دمسلمانانولومړۍ وظيفه داده چي دالله جل جلاله دخليل حضرت ابراهيم علیه السلام حالات په خپلو ذهنوکښي مستحضرکړي په دې ډول چي کومي سختي ابتلاوي چي پرده مبارک باندي له الهي لوري څخه راغلي دي نوهغه هرمسلمان په ذهن کښي ورلحاظ کړي، اودارنګه دابراهيم عليه السلام په دغوالهي ابتلاګانوکښي په اعلی درجه سره ثابت قدمي او کاميابي اوبري په خپل ذهن کښي مستحضروګرځوي، اوله دې سره سره هرمسلمان بايدددې درک وکړي چي کله چي ابراهیم عليه السلام په دغوالهي ابتلاګانو کښي کاميابه سو اوپه لوړثبات اوعظيم شجاعت سره يې دغه الهي ابتلاګاني وګاللې نوبيا الله جل جلاله ددې په بدل کښي وده مبارک ته کوم اوچت اوعالي مقامات اودرجات ورکړل ،اوسربېره پردې باندي دده دمبارک اودده دمقدس ځوۍ ذبیح الله اسماعيل عليه السلام اودده دمبارکي بي بي حضرت هاجررضي الله تعالي عنها تابعداري اودخداۍ پاک وحکم ته تسليمېدل هم هرمسلمان بايد ملحوظ کړي ، او بياچه الله جل جلاله کوم احسانونه ددوۍ دبېد اغه تابعدارۍ په وجه له دوۍ دواړوسره وکړل په هغه کښي هم تدبراوتفکربايدوکړي اوله دغوټولوکارنامو څخه په لاندي ډول نتېجې ترلاسه کړي اول دا چي دنيا دابتلااودازمايښت ځاۍ دئ اوالله پاک همېشه پرخپلومخلصوبندګانوباندی قسم قسم سختي ابتلاوي اوازمايښتونه راولي لکه چي الله فرمايلي دي (خَلَق الْمَوْتَ وَالحَيَاة َلِيبلوکم اَيُّکُم اَحسنُ عملاً) يعني پیداکړۍ دئ الله جل جلاله ژوندستاسي اومرګ ستاسي ددې دپاره چي و ازمايي تاسي چي کوم يوله تاسي نيک دئ په حيث دعمل. يوبزرګ فرمايلي دي: خوش است ګرمحک تجربه آيدبميان ـــ تاسياه روي شودهرکه درو غش باشد اومولانايې روم صاحب فرمايلي: وربترساندتراآګاه شوي ــــ ورنه ترساندتراګمراه شوي دوهم : مسلمانان د حضرت ابراهيم عليه السلام له حالاتوڅخه دوهمه دا نتېجه بايددرک کړي چي که هرڅونه مسلمانان بې وسه،بې کسه،بې بسه اوکمزوری وي بياهم دحق په لارکښي دباطل اودطاغوت له مقابلې څخه بایداعراض ونکړي بلکي په مېړانه بايدپه داسی حال کښي چي پرالله پاک باندی توکل کونکي وي دباطل په مقابله کښي په ډيرټينګ عزم سره ودرېږي اوپردې خبره باندي پوخ یقين ولري چي کاميابي اوبري به اخيراواخيرزموږپه برخه وي. حضرت ابراهيم عليه السلام چي دنمروديانوپه مقابل کښي ودرېدئ په دغه وخت کښي له ده څخه ماسوا دزمکي پرمخ باندي بل څوک دحق والااودحق حمايت کونکی وجودنه درلودئ،هو يوه بي بي ساره رضي الله تعالي عنهااویولوط علیه السلام دده تابعداران وو وبس،حتی دده موراوپلار هم دده مقابل طرف نيولئ ؤ اوپلاريې وده ته په ډاګه وويل چي ،اې ابراهيمه که له دغوخبرولاس وانخلې نوخامخابه زه تاسنګسارکړم ـ لکه چي تفصيل به يې په دريمه برخه کښي انشاءالله درته راسي ـ دريم : دالله پاک ددغوستروبندګانوله واقعاتوڅخه مسلمانان بايددريمه دانتېجه ترلاسه کړي چي مسلمان ته په کارده چي دالله جل جلاله وامراو وحکم ته داسي تسليم وي چي دخداۍ تعالی په لارکښي نه دخپل ځان پروا کوي اونه دناموس اولاداونه دمال پروا کوی او مقصداومطلب دده داوي چي دالله پاک داحکاموتابعداره سي اوالله پاک ورڅخه راضي سي اوددنيااودآخرت سعادت یې په برخه سي اوباطل نيست اونابودسي ، نورنوکه دالله پاک دده سرپه کاروي ترسرتيږيږي اوکه يې دده مال اواولاداوخاندان په کاروي ترهغه تېرېږي ـ څلورم : مسلمانان بايد دحضرت اسماعيل اوابراهيم اودحضرت هاجرې رضي الله تعالی عنها له حالاتو څخه څلرمه دانتېجه ترلاسه کړي چي که موږ هم دغه ډول مخلصانه معامله له الله جل جلاله سره وکړونويقينًابه زمو ږ هم هغسي سعادت اوسرلوړي په برخه سي چي په دنيااوپه آخرت کښي به نېکنامه سرفرازه اپه مرادرسېدلې سو. والسلام ومن الله التوفيق

Author

Common title

View

نېکمرغه لوئ اختر: (۲) برخه

 الله أکبر الله أکبر الله أکبر کبيرًا وسبحانَ اللهِ والحمدلِلهِ حمدًا طيبًا مبارکًا عظيمًاومنیرا، والصلوة والسلام علی سيدنا محمـــــــدٍ هادِيًا و بــــشيرًا و نـــــذِيرًا ، وعلی آلــــه وأصحابه وبارَکَ وسَلّمَ تسليمًا کثيرًا . امابعد : فاعوذ بالله منَ الشيطانِ الرجيم بسم اللهِ الرحمنِ الرحيم : {وَقَالَ إِنِّي ذَاهِبٌ إِلَى رَبِّي سَيَهْدِينِي، رَبِّ هَبْ لِي مِنْ الصَّالِحِينَ، فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلامٍ حَلِيمٍ، فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْيَ قَالَ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَرَى فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانظُرْ مَاذَا تَرَى قَالَ يا أبتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِي إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنْ الصَّابِرِينَ، فَلَمَّا أَسْلَمَا وَتَلَّهُ لِلْجَبِينِ، وَنَادَيْنَاهُ أَنْ يَا إِبْرَاهِيمُ، قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْيَا إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ، إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْبَلاءُ الْمُبِينُ، وَفَدَيْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ، وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الآخِرِينَ، سَلامٌ عَلَى إِبْرَاهِيمَ، كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ، إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُؤْمِنِينَ، وَبَشَّرْنَاهُ بِإِسْحَاقَ نَبِيّاً مِنْ الصَّالِحِين، وَبَارَكْنَا عَلَيْهِ وَعَلَى إِسْحَاقَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِهِمَا مُحْسِنٌ وَظَالِمٌ لِنَفْسِهِ مُبِينٌ }. و ايضا قال الله تعالی : « فصلِّ لِرَبِّکَ وَانحَر اِن شانِئَکَ هُوَ الأبتَر » ځما ګرانو او محترمو اسلامي وروڼو ! غواړم چي د لوۍ اختر د مبارکو ورځو د رارسيدو په مناسبت و تاسي محترمو ته د « عید الأضحی » او دارنګه په دغو مبارکو ورځو کښي د اضحيو او د قربانيو او د لوۍ اختر د لمانځه او دارنګه ددغو مبارکو ورځو د نورو مناسباتو پر حقايقو او اسرارو باندي څه تفصيلات او بيانونه وليکم . او دارنګه د دغو بياناتو په سرليک کښي د مقدمې په ډول دا خبره درته روښانه کړم چي اختر د چا دپاره دئ ، د اختر مقدسي او له فيوضاتو څخه ډکي ورځي د چا دپاره دي ؟ قدرمنو وروڼو ! د لوۍ اختر مبارکي ورځي ددې دپاره دي چي مسلمانان په دغو مبارکو ورځو کښي لاندي وظيفې انجام کړي : ( ۱ ) : په دغو مبارکو ورځو کښي مسلمانان باید د حضرت ابراهيم او حضرت اسماعيل ( عليهماالسلام) او دارنګه دده د مبارکي مور بي بي هـــاجـــرې (رضي الله عنها ) پر تاريخي حالاتو باندي نظر واچوي او پندونه ، درسونه او عبرتونه ورڅخه حاصل کړي ؛ ځکه د دغو درو مبارکو اشخاصو په واقعاتو او حالاتو کښي د نارينه ؤ او د ښځو دپاره او دارنګه د سپين ږيرو او ځوانانو دپاره داسي ستر تدريسات او تعليمات و عالم بشريت ته ورکړه سويدي چي که يو څوک له همدغو تعليماتو څخه ګټه واخلي او په تعمق د نظر ، او د عبرت په تفکر سره معلوماتونه ورڅخه تر لاسه کړي ، نو په دنيا او آخرت کښي به د فوز او فلاح خاوند سي ، او محمود او د ستايني وړ ، طيب او پاکيزه عيش او ژوند بې په دواړو دارينو کښي په نصيب سي . ( ۲ ) : په دغو مبارکو ورځو کښي مسلمانان بايد پر خپلو تيرو حالاتو باندي نظر واچوي او د خپلو تقصيراتو تشخيص او استحضار بايد وکړي ، او په نتيجه کښي ددې بايد و الله (جل جلاله ) ته د نصوح او د اخلاص توبې وکاږي ، او داسي بايد د الله (جل جلاله) د رضا د حاصلولو دپاره د الله پاک او د هغه د رسول (عليه السلام) د فرمانبردارۍ په لاره کښي و هر قسم قربانۍ او فداکارۍ ته تيار سي ، لکه څنګه چي له حضرت ابراهيم او اسماعيل (علیهماالسلام) څخه او دارنګه له حضرت بي بي هاجرې (رض) څخه و الله پاک ته د تسليم او د انقياد درس ودوۍ ته پاته سوئ دئ . ( ۳ ) : د لوۍ اختر په اوله مقدسه ورځ کښي مسلمانان بايد د لوۍ اختر لمونځ په ډيره عاجزي ، تواضع او تذلل سره او په کامل خشوع او خضوع سره او په رجآء او خوف او په لوۍ اخلاص سره په عيدګاه کښي تر څو چي ممکن وي په ډيره غټه اجـــــتمـــــــاع سره ادا کړي . ( ۴ ) : مسلمانان نه يواځي دا چي د لوۍ اختر په ړومبۍ ورځ د عيدګاه لمونځ بايد وکړي ، بلکي له دې سره سره بايد هغه حکمتونه ، رموزات او اسرار وفهموي او د هغوۍ په مقتضی عمل وکړي کوم چي د عيدګاه په لمانځه کښي او دارنګه د عيدګاه په خطبه کښي او داراز و عيدګاه ته د مسلمانانو په راغونډيدلو کښي ، او له دې سره سره دعيدګاه و لمانځه ته په تلو او راتلو کښي ، او د تکبيرو په ويلو کښي پراته دي . ( ۵ ) : په دغو مبارکو ورځو کښي غنيان مسلمانان بايد د قرباني کولو مقدس عمل ترسره کړي ، او کوم مسلمانان چي فقيران او مسکينان وي هغه بايد په خپلو زړو کښي په ډير لوۍ اخلاص سره دا خاطرې ا و ارادې راوګرځوي چي که موږ د قرباني کولو وَس او قدرت درلودائ نو اې الله پاکه ! موږ به هم ستا د رضا دپاره دغه مقدس عمل تر سره کړئ وائ . ( ۶ ) : مسلمانان بايد د اضحيې او د قربانۍ له حکمتو او اسرارو څخه خپل ځانونه باخبره کړي او د هغوۍ د تقاضاؤ امتثال وکړي . ( ۷ ) : غنيان مسلمانان بايد په دغو ورځو کښي پر خپلو همسايه ګانو باندي رحم او شفقت وکړي او د خپلو قربانيو له غوښو څخه پر دوۍباندي يوه برخه تقسيم کړي ، او له دې سره سره نور زيات تفضل او احسان بايد له همسايه ګانو سره او له خپلوانو او مسکينانو سره وکړي . ( ۸ ) : فقيران او مسکينان که د قربانۍ طاقت نلري نو هغوۍ بايد په دغو ورځو کښي پر نورو عباداتو باندي ( لکه تلاوت ، ذکر ، تسبيح ، تهليل ، تحميد او تکبير ، نفلي لمونځونه ) زور ولګوي . بالآخره محترمو وروڼو دغه مقدسي ورځي د سرود، ډول وهلو ، سګ بازيو ، کوتر بازيو او دارنګه د داسي نورو فاسدو اعمالو د ترسره کولو ورځي نه دي ، او نه د اختر ورځي د داسي خلګو دپاره دي کوم چي دغه قسم ناروا عملونه تر سره کوي ؛ ځکه چي داورځي و انسان ته دادرس ورکوي چي له الله څخه بغاوت مکوه او والله ته تسليم سه ، او دغه کارونه د الله پاک له احکامو څخه غټ غټ بغاوتونه دي . او د هغو خلګو پر حال باندي ډير افسوس دئ او د دوۍ و بې حيايي او بې شرمۍ ته ډير تعجب دئ چي په دغو مقدسو ورځو کښي هم دغه ډول د تمرد او د طغيان له کارو څخه لاسونه نه اخلي.

نیکمرغه لوی اختر (۱ ) برخه

بسم الله الرحمن الرحیم
محترمو اسلامی وروڼو صدقة الفطر یا په  پښتو تعبیر سرسایه د مختلفو حکمتو له  وجی د اسلام په پاک دین کی  مشروع سویې ده چی یوه برخه د هغو په دې شرحه ده، ۱،مسلمان انسان باید لکه څرنګه  چی د مال زکوة باسی او ورباندی فرض دۍ دا رنګه باید د خپل ځان او د هغه چی د ده ځان  په حکم کښی وی لکه کوچنئ نابالغ اولاد زکوة هم وباسی نو روزه د بدنی عبادت  له جملې څخه زکوة دۍ او سرسایه د مالی عبادت له جملې څخه ، ۲،څرنګه چی روزه او تر رمضان پوری د زوند د رازیدل او بیا د رمضان میاست په عبادت کی تېره ول  د الله پاک عظیم نعمتونه دی او شکر غواړی نو د اختر لمونځ  یې هغه شکر دۍ چی له بدنی او اجتماعی عبادت سره تعلق لری او سرسایه یې هغه شکر دۍ چی له مالی عبادت سره تعلق لری ، ۳،څرنګه چی د اختر په ورځ بنده ګان د الله پاک د عطایاؤ او جائزو طمع او امید کوی نو وس مالداره خلک په سرسایه سره امر کړې سویدی چی هغه ناداره خلک چی ودوی ته طمع کوی خوشحاله کړی  تر څو چی دوی بیا د الله پاک له لوری خوشحاله کړه سی، ۴،څرنګه چی د اختر په ورځو کی الله پاک پربندګانو باندی    بېحسابه بخششونه کوی نو پر غنیانو خلکو هم سرسایه واجبه سویې ده چی متخلقین بِا خلاق  الله وګرزی، ۵، او،۶،په یوه مبارک  حدیث کی رسول  علیه الصلوة والسلام فرمایلی دی چی سرسایه د روزه دار پاکوونکې ده له چټی او عبثو خبرو او کارو څخه کوم چی په روزه کی یی کړی وی او دارنګه روزه دار له هغو فحشو خبرو څخه هم پاکوی کومی چی په رمضان کی ورڅخه سویې وی او دارنګه سرسایه د مسکینانو خور که ده یعنی یو حکمت د سرسایې د واجب والی دا ده چی  پر مسکینانو رحم او مهربانی وکړه سی، حدیث دا دۍ،
عن ابن عباس رضي الله تعالی عنهما قال فرض رسول الله صلی الله تعالی علیه وسلم  صدقة الفطرطهرة للصائم من اللغووالرفث وطعمةللمساکين فمن اداها قبل الصلاة فهي زکاة مقبولة، ومن اداها  بعدالصلاة فهي صدقة من الصدقة ـ  رواه ابواداودوابن ماجه والحاکم وقال صحيح علی شرط البخاري ـ  دارنګه په یوه بل حدیث کی راغلی دی چی روزه تر هغه پوری د اسمان او د زمکی په منځ کی راځړېږی او د قبول و مقام ته نه پورته کېږی  چی روزه دار سرسایه ونه باسی، حدیث  دادی، عن جريررضي الله تعالی عنه قال رسول الله صلی الله تعالی علیه وسلم  صوم شهر رمضان معلق بين السماء والارض  ولايرفع الابزکاة الفطر ـ رواه ابوحفص ابن شاهين في فضائل رمضان ،والسلام ومن الله التوفیق


صدقة الفطر او له روزې سره د دې تړون

د«قبض العلم والعلماء»عظیم مصېبت اوخطر: علامه محمدمعين الدين ابوالفضل کان الله ودامت برکاته.
نحمده ونصلي علي رسوله الکريم،امابعدفاعوذبالله من الشیطان الرجیم،بسم الله الرحمن الرحيم ـ
...إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ غَفُورٌ  (28) فاطرـ
وايضاقال الله تعالي:«ومايعقلهاالاالعالمون(۴۳)العنکبوت.
وايضاقال الله تعالي:«هل يستوي الذين يعلمون والذين لا يعلمون(۹)الزمر.
وقال النبي(صلي الله تعالي عليه وسلم)«من يردالله به خيرايفقه في الدين»[البخاري/کتاب العلم]
وايضاقال النبي(صلي الله تعالي عليه وسلم)«ياايهاالناس تعلموافانماالعلم بالتعلم،والفقه بالتفقه،ومن يردالله به خيرايفقه في الدين.[طبراني ابن ابي عاصم،فتح الباري /۱۶ /۱،والتغليق التعليق/۲/۷۸
ګرانواومحترمومسلمانانووروڼو!
تاسي ته معلومه ده چي امت مسلمه له هرلوري څخه دغمونواومصېبتونواوقسم قسم مشکلاتوهدف او نښان ګرځېدلئ دئ،اوداسلام پيغمبر(صلي الله تعالي عليه وسلم)له پخواڅخه لاوخپل امت ته داسي پېشګويګاني کړيدي چي زماامت به سوکه په سوکه له قسم قسم مشکلاتواوتکليفونوسره مخامخ کيږي.
دامت مسلمه دپاره چي کومي غټي خطرناکی حادثې منتظري دي اويااوس بالفعله ورسره لاس اوګريوان دي نودهغوله جملې څخه  يوه بې مثاله خطرناکه حادثه حادثه دقبض دعلم اودعلماووده .
دامت مسلمه حيات اوبقاپرعلم اوپرحقوعلماووباندي موقوفه ده ،حق علماءدامت مسلمه دپاره دروح حيثيت لري،حق علماء دامت مسلمه حقيقی اوواقعي اميران اوحاکمان دي.
معتمدوفتاوولکه،شامي،کامليه،وغيره اوداسلامي امت مسلموعلماووداخبره په صراحت سره کړېده چي په دې قول دخدائ  پاک کښي چي:«اطيعووالله واطيعوالرسول واولي الامرمنکم»مرادله اولي الامرڅخه باعمله علماءدي.
دعلماءحق امراوحکم پرهرفرددامت مسلمه که نروي اوکه ښځه لازم دئ   داعالمان دي چي خلګ ئې په روااونارواخبرکړي اوخبره وي ئې،داعلماءحق دي  چي وموراوپلارته داولاداوواولادته دموراوپلاروښځي ته دمېړه اوومېړه ته دښځي اووهمسایه ته دهمسایه  ،وقریب ته دقریب ومسلمان ته دمسلمان دحقوقوپه باب تعلیم کوي داعالمان دي چي ومسلمانانوته ددوي دوستان اودوښمنان ورپېژني، داعالمان دي چي دمسلمانوددین اوایمان اوددوی ددنیااوآخرت  دسعادت غم خوړونکي دي،هوداحقاني عالمان دي  چي خلګ د ښو اخلاقو، نیکو افعالو، او ښایسته اقوالو و لوري ته رابولي، دا هم عالمان دي چي د دین د دښمنانو دسيسې شنډه وي او تل  ئې په مقابل کي درېږي او مرګونه زخمونه، جیلونه، دربدرۍاوجلاوطنۍ په خپلو ځانواوکورنیوباندي مني خودمسلمانانوآبرو،ننګ،ناموس،دین اوملک اوجائدادله دښمنانوڅخه ساتي علماووته خلګ په دنیا اوپه آخرت کي محتاج دي علماءوخلګوته دحضرت محمدصلی الله علیه وسلم پرځای باندي ناست دي،علماء داسلامي امت دهدایت اواصلاح ذمه واران دي ،علماووته بي علمه خلګ دمړیوپه مثال دي دعلماوواحترام اوتابعداري دخدای اودرسول احترام اوتابعداري ده دعلماووتوهین ددوئ دعلم په وجه  کفراوارتداددۍ،دعلماووپه وجه خلګ روااونارواخوراومورحق اوباطل پېژني ،دعلماووپه وجه خلګ دتقوي عفت اودخدای پرستۍ  اودیندارۍ کارونه کوي ،نومحترمومسلمانانودخپلي داسي عظیمي سرمائې بایدپه هرلحاظ خیال وساتۍ.
داسي معلومېږي چي دمسلمانانودغه سرمایه ورځ په ورځ زیان منه کېږي په طول کي تقریبا دتیروشپږومیاستوزیات شمېرافغاني اوپاکستاني جیدعلماءدحدیثوشیوخ اوروحاني مشائخ یوپه بل پسې یاددښمن له لوري شهیدان اویا په خدايي مرګ سره مړه سول چي دځینومبارک نومونه دادي :
مولاناعبدالعلي صاحب،مولاناوزیرمحمدصاحب،محترم المقام دغبرګي اخندزاده صاحب مولاناعبدالغني صاحب مولاناعبدالستارصاحب،مولانامتوکل شا اغاصاحب دسنجاوۍ اغاصاب  ،الحاج سعدالدین اخونذاده صاحب،مولاناغلام حیدرصاحب  مولاناعتیق الله صاحب ،مولانااعظم ګل صاحب ،استادالکل شیخ الطریقت مفتي فریدصاحب، وغیرهم رحمهم الله په داسي حال کي چي دیوه خلاهم نده ډکه سويې په دې ځاي کي زمادیوه نظم دغه دوه بیته به مناسب وي چي ذکرئې کم :
زمانه به تاته ډېراطمنان درکي][چي راوړم درته مثال دابوالفضل
ؤس که ړوندئې له ماوروسته به بیناسې[]چي بېشکه نه ووسیال دابوالفضل ـ
محترمووروڼودقیامت له مهمونښانوڅخه یوه نښانه داده چي په قبض کېدودعلم به له خلګوڅخه شروع وکړه سي،داسلام پیغمبرصلی الله علیه وسلم فرمایلي دي چي بیشکه ځیني له نښانوڅخه دقیامت دادي چي دشریعت علم به له خلګوڅخه پورته کړسي اوجهل اوناپوهي به په خلګوکي ثابته اوټینګه سي اوشراب خوري به عامه سي اوزناکاري به ښکاره اوپراخه سي
«ان من اشراط الساعة ان يرفع العلم ویثبت الجهل،ويشرب الخمر،ویظهرالزنا»اخرجه البخاری عن انس رضی الله عنه فی المواضع المتعددة من البخاری منهاکتاب العلم وکذالمسلم والترمذي وابن ماجه
دعلم قبضېدل له خلګوڅخه بېل بېل صورتونه لري چي یواهم صورت ئې دادۍ چي حق باعمله کامل علماءبه یوپه بل پسې مړه کېږي اوبدل اوعوض بې نه پیداکېږي ترداسي حده پوري چي حق اوکامل علماءبه ختم سي اوخلګ به جاهل انسانان دخپلو دیني مشرانوپه حیث وټاکي ناقص العلمه بې عمله اشخاص به دعلماووپه صفت مقررکي له دوئ څخه به دین زده کوي اوپردوئ باندي به کتابونه وایې نوبه ددې نتېجې داراخېزي چي دغه ناقص العلمه خلګ به بې علمه وخلګوته ديني فتواوي ورکوي اوپه دروغوبه وطالبانوته کتابونه وايې نودوئ به هم ګمرهان وي اوخلګ به هم ګمرهان کوي لکه چي 
 له عبدالله بن عمروبن العاص رضی الله عنه څخه روایت دۍ چي ماله رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه واورېدل چي ویل ئې ( ان الله لايقبض العلم انتزاعاينتزعه من العباد،ولکن يقبض العلم بقبض العلماءحتي اذالم يُبق عالما،اتخذالناس رؤساًجهالافسئلوفافتوابغيرعلم فضلواواضلواـاخرجه البخاري والنسائي والترمذي وابن ماجه
وروي احمدفي مسنده من حديث ابي ذرالغفاري(رضي الله تعالي عنه قال:قال رسول الله (صلي الله تعالي عليه وسلم):«انکم في زمان علمائه کثيروخطبائه قليل من ترک عشرمايعلم غوي،وسيأتي علي الناس زمان يقل علمائه ويکثرخطبائه من تمسک فيه بعشرمايعلم نجا».
مطلب زمادادئ چي ددیني عالمانوداسي یوپه بلپسې له دنیاڅخه رحمت مسلمانان بایدله الهي لوري څخه دیوه عظیم مصیبت اوخطرزنګ اومسکال وبولي اوپه پریشانه سي اوتوبې وکاږي اوالله ته ددغه نعمت دبقاسوالونه وکړي اودعلماووپرتابعدرۍ باندي ټینګ ودریږي اوخپل اولادونه ددیني علم وحاصلولوته وسپاري اوطالبان بایددتحقیقي اوصحیح علم په حاصلولوکي محنت وکړي.
  حضرت محمدصلي الله تعالي عليه وسلم فرمايلي دي چي:دنبوت ودرجې ترټولوخلګوورنږدې خلګ عالمان اومجاهدين دی.
په يوه بل مبارک حديث کښي راغلی دی چي ديوه پوره قبېلې اوقوم مرګ ډېراسانه دئ له مرګ څخه ديوه عالم
په يوه بل مبارک حديث کښي راغلي دي چي دقيامت په ورځ به دعلماوودقلم رنګونه اودشهيدانوويني سره وتللي سي بيابه دعلماوودقلم رنګ دشهيدانوپروينوباندي په وزن کښي دروندسي –
په یوه بل مبارک حدیث کښي راغلي دي چي:عالم په مزکه کښي دالله جل جلاله امين دئ.
دارنګه په يوه بل حديث کښي راغلي دي چي دقيامت په ورځ به نورخلګ وجنت ته ځي اوعلماءبه الله پاک راوګرځوي اوورته وبه وايي چی تاسي زماپه نزدزمادملائکه ووپه ډول ياست،تاسي بايددنوروخلګوشفاعت وکړئ اوزه به ستاسي شفاعتونه قبول کړم.
اوقاضي ثناءالله پاني پتي رحمه الله تعالی په تفسيرمظهري کښي يومبارک حديث راوړئ دئ چي په هغه کښي راغلي دي چي دقيامت په ورځ به الله پاک ويوه عالم ته ووايي چي ستاشاګردان که داسمان دستوروپه اندازه وي لاهم وتاته اجازه ده چي شفاعت يې وکړې.
دغه مذکوره حديثونه ټول په احياءالعلوم کښي اودارنګه عراقي په تخريج داحاديثوداحياءالعلوم کښي ذ کرکړيدي.
والسلام ومن الله التوفيق.   


د«قبض العلم والعلماء»عظیم مصېبت اوخطر

بسم الله الرحمن الرحيم
قدرمنو اسلامی وروڼو د اسلام پاک اوبې عیبه دین مسلمانان د هر قسم فساد پېشه بداخلاقه او ناروا انسانانو له اختلاط، تشبه، دوستی، اعانت او هر قسم فاسدو اړیکو څخه په ډېر شدت او ټینګارسره را منع کړیدی او په حب فی الله او بغض فی الله سره ئې مامور ګرځولی دی او دغه دواړه سترکارونه ئې د کامل ایمان له اجزا وو څخه بللی دی لکه چی په یوه حدیث کښی چی په مشکوة وغیره کښي ئې روایت سویدۍ داسی راغلی دی (من احب لله و ابغض لله و اعطی لله و منع لله فقد استکمل الایمان) یعنی هرڅوک چی دوستي او محبت کوی  له پاره دخدای او بغض کو ي د پاره دخدای اوورکړه کوی د پاره خدای  او منع دور کړی کوی د پاره د خدای نو په تحقیق سره کامل کړ دغه سړی ایمان خپل ـ
دحب لله ،بغض لله ،ورکړه لله ،منع لله  مطلب ،:
محترمو مسلمانانو که مسلمانانو پدغه يوه حديث عمل کړَیْ وای نو هيڅ کله بې دغه د لعنت طوقونه وغاړو ته نه وای ورلوېدلي کوم چي اوس ور لوېدلي دي ، دحب لله مقصد دادۍ چي مسلمان چي له هر چا او له هر شي سره مينه او محبت کوي او خوښه وي يې نو دا به د الله جل جلاله د رضا د پاره وي نوڅرنګه چي الله جل جلاله د نيکوکارو او د نيکو بندګانو په محبت او خوښولو راضي کيږي نه د بدو کارو او نه دبدو انسانانو په محبت او په تعلق سره نوکوم مسلمان چي حب لله کوي نودَیْ مجبور دۍ چي له هغو شيانو له هغو کارو له هغو خلکو سره به محبت کوي کوم چي د الله پاک خوښ دي نه له هغو سره چي الله ته مبغوض دي ، او د بغض لله مطلب دا دۍ چي مسلمان چي له هر شي، له هر شخص سره بغض کوي نو مقصود بې د الله جل جلاله رضا وي نو څرنګه چي الله جل جلاله   له بدو شيانو بدو کارو بدو انسانانو سره د بغض کولو په وجه راضي کيږي نه د نيکو شيانو او نيکو انسانانو په بغض سره نو کوم مسلمان چي بغض لله کوي نو حتما بې دغه بغض له بدو شيانو او بدو انسانانو سره وي او ورکړه لله او منع لله هم په همدغه ډول باید وفهموۍ، الله د نېکو کارو لکه لمونځ زکات، جهاد وغیره او دارنګه د نېکو اخلاقو او نېکو انسانانو په محبت راضی کېږی نو مسلمان باید له نېکو کارو سره او له نېکو خلګو سره لکه حق علماء دینداره مسلمانان مجاهدین  وغیره محبت  کوی او دارنګه الله له بدو اوناروا انسانانو سره په بغض کولو راضی کېږی نو مسلمان باید له هر ناروا کار او ناروا انسان سره بغض کوونکی وی او له هر قسم تعلق او اختلاط څخه ئې ځان ګوری، له ناوړه انسانانو سره چی مسلمانو له ډیره وخته پر یوه کاسه باندی خورک شروع کړیدۍ نو د هغه حاصل اوس د هر بخته مسلمان په جېب کښی پراته دی ،لکه مولانا رومی رحمه الله تعالي  چی فرمايلي دي :
،،صحبت صالح ترا صالح کند ،، صحبت طالح ترا طالح کند،،
او یا لکه شيخ سعدي رحمه الله تعالي چی  فرمايلي دي:
پسرنوح بابدان بنشست ،      خاندان نبوتش ګمشد ،
سګ اصحاب کهف روزي چند ،    پئ نيکان ګرفت مردم شد ،
تمت ومن الله التوفیق

د حب لله او بغض لله شرعی اهمیت

علامه محمدمعین الدین ابوالفضل کان الله له ودامت برکاته

الحمدلله رب العالمین  والصلوة والسلام علی اشرف المخلوقین سیدنا محمدوعلی آله واصحابه اجمعین امابعد، محترمووروڼودروژې مبارکی له کلی  حکمتواوفائدوڅخه دریم حکمت اوفائده داده چی  دروژی اولوژی اودرمضان مبارک دمیاشتی په برکت دانسان باطن له باطنی خبیثوخویوڅخه کوم چی باطنی کبائرهم ورته ویل کېږی  دانسان داخلاص  اودروژې دحقوقودرعایت په اندازه، پاکېږی  چی ډېرخبیث خوی په هغوکی کبراوبطرطغیان اوغفلت دۍ  امام غزالی داحیاءبه دریم جلدپه ۸۵ص کی داسی فرمایی

والفائدة الثالثة .الا نکساروالذل وزوال البطروالفرح  والأشرالذی هومبدأ الطغیان والغفلة  عن   الله تعالی ،فلاتنکسر النفس ولاتذل  بشی   کماتذل  بالجوع فعنده  تسکن  لربهاوتخشع له  وتقف علی عجزهاوذلها اذاضعفت منتها وضاقت حیلتها بلقيمة الطعام فاتتها واظلمت عليهاالدنيا لشربة  ماء تأخرت عنها ومالم یشاهدالانسان ذل نفسه وعجزه  ولايری عزة مولاه ولاقهره،وانماسعادته  في ان يکون دائما مشاهداً نفسه بعين الذل والعجز  ومولاه بعين العزة والقدرة والقهر فليکن دائما جائعامضطراالی مولاه مشاهدا للاضطراربالذوق) ژباړه اوتحقیق،

یعنی  دریمه کلی اوعامه فائده دروژې اودلوږی داده چی دلوږی اوروژې په سبب په انسان کی انکسارشکستګی  پیداکېږی اوانسان ته خپل ذاتی ذلت اوخواری  بربنډه کېږی اود بطراوفرح نارواخویونه کوم چی اصلی مبادی اوعوامل  دسرکښۍ اودغفلت له الله پاک څخه دی  له ده څخه فی الجمله لری کېږی  ځکه په هیڅ شی سره انسان ته داسی شکستګی دنفس نه حاصلېږی لکه څرنګه چی په لوږه اوروزه سره  ورته حاصلېږی  نودروزې په حرمت انسان والله جل جلاله ته عاجزه کېږی اوخپل ځان په واقعی توګه پېژنی  نوپه قرارددې قول چی ،من عرف نفسه فقدعر ربه،دخپل رب وحقی پېژندنی ته انسان لارپیداکوی ، دانسان سعادت هم دادۍ چی خپل ځان په عجزاوذلت اوخواری اواحتیاج سره وپېزنی  اوخپل رب په لویی ،بې پروایی اوپه قوت اوتوانایی اووحدانیت سره وپېژنی  انسان په هرحال کی بایدوخپل عجزاوذلت ته متوجه وی اوقوت او بې پروایی دالله خاصه وګڼی.
والسلام ومن الله التوفیق

رمضان مبارک اودهغه دنیوی  او اخروی ګټی،۶برخه،اخلاقی فائدې

علامه محمدمعین الدین ابوالفضل دکان الله له دامت برکاته

محترمووروڼووهرروژه دارته په کارده چی دروژې مبارکی روحی اوبدنی حکمتونه ګټی اوفائدې  وپېژنی اوپه خپل ذهن کی یې حاضری ولری  اودروژې دهرجهت  نربوط ټول شرعی  امورمراعت کړی ترڅودروژې له ټولوبرکاتواوفائدوڅخه برخورداره سی  دمثال په توګه یوجهتوڅخه دروژې پښلېمَئ کول دئ ،په دې باره کی مسلمان بایددشرعی مقررتوخیال وساتی  چی په دې اړه ودغوتوصیوته ځیرسۍ،اوله توصیه داده چی ځینی خلګ داسی عادت لری ی  چی  یاخویوازی دماښام په خورک اکتفاکوی  اوپشلیمَئ نکوی اویاناست وی  نه ویده کېږی چی  دپښلیمی وخت قریب سی نوډوډۍ وخوری  دپشلیمی په نیت  دادواړه کارونه ناسم اونامناسبه دی ښه کاردادۍ چی   یوه اندازه قدرسړَئ بېده سی بیادپښلېمی دپاره راپورته سی اوپشلېمَئ وکړی  هوکه  یوڅوک بیده نسی  ترپشلیمی پوری په عبادت مشغول وی نوداافضل کاردۍ خوپه دۍ شرط  چی دسهار ولمانځه اوجماعت ته داکارپه ضررتمام نسی  بهرحال روزه نیوونکی دپشلیمی کولوبایدپوره خیال وساتی  په دې اړه داسلام دپیغمبر صلی الله علیه وسلم وهدایت ته ګورۍ
<ol>
	<li>عن انس رضي الله عنه أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: تسحروا فإن في السحور بركة " [ رواه البخاري ومسلم ].ژباړه،له حضرت انس رضی الله عنه څخه روایت دۍ چی بېشکه نبی صلی الله علیه وسلم ویلی دی  چی پشلیمَئ کوۍ تاسی ځکه چی په پشلیمی کی برکت  دۍ ددې حدیث مبارک روایت بخاری اومسلم کړیدۍ متفق علیه حدیث دۍ</li>
</ol>
(قال القاضي عياض: قد تكون هذه البركة أخروية وهي ما يتيسر من ذكر أو صلاة، أو دنيوية وهي التقوى على الصيام _ بقليل من الزاد والماء _).ژباړه،قاضی عیاض رحمه الله ویلی دی چی دغه برکت چی په پشلیمی کی دۍ دوه قسمه دۍ  یواخروی برکت دۍ  کوم چی عبارت دۍ له ذکرکولواولمونځ کولووغیره څخه یعنی دپشلیمی له برکتوڅخه یوقسم برکت دادۍ چیی انسان چی کله وپشلیمی ته راپورته سی  نوذکروکړی تهجدوکړی وهکذااودوهم  قسم یې دنیوی برکت دۍ  لکه قوی کېدل  پرنیولودروژې  په لږڅه سره  له آذوغې ا وابوڅخه

(عن أبي سعيد الخدري أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: " السحور بركة فلا تدعوه ولو أن يجرع أحدكم جرعة ماء فإن الله وملائكته يصلون على المتسحرين " [ رواه أحمد، قال الهيثمي: رجاله رجال الصحيح إلا أبو رفاعة، ولم يجد من وثقه أو من خرّجه ].ژباړه ،له حضرت ابوسعیدخدری  رضی الله عنه څخه روایت دۍ  چی بېشکه  نبی علیه السلام  ویلی دی چی پشلېمَئ کول  برکت دۍ  نوپشلېمَئ  مه پرېږ دۍ  که څه هم په یوه اینده یاغوړپ اوبوسره وی ،ځکه  چی  بېشکه الله پاک اوملایکه دده درودوایی  پرهغه خلګوباندی  چی  دوی پشلیمَئ کوی ،ددغه حدیث روایت احمدپه مسندخپل کی کړَئ دۍ،تنبیه،له دغه حدیث څخه دپشلېمی په باره کی  متعددشیان ثابتېږی ،اول شی دادۍ چی په پشلېمی کی  په اعلادرجه برکت ددین اوددنیاموجوددۍلکه چی  حمل دبرکت پرالسحورباندی  اواطلاق دبرکت په حدیث کی ددې خبری شاهددۍ دوهم شی دادۍ چی  پشلېمَئ له هغوکاروڅخه دۍ چی شریعت دهغوی په کولوسره امرکړئ دۍ دریم شی دادۍ چی پشلېمَئ په دې کی حصرندۍ چی خامخابه سړَئ په عادی ډول خورک کوی  بلکه که صرف دپشلېمی پرمهال یوغوړپ دابووکړل سی نوداهم پشلېمَی دۍ  څلرم شی دادۍ چی  دپشلېمی په سبب الله پا ک پرپشلېمی کوونکی باندی دروداورحمت نازله وی  پنځم شی دادۍ چی  پرپشلېمی کوونکی باندی ملائکه درودوایی
<ol start="2">
	<li>لا تنم عقب وجبة السحور مباشرة فإن ذلك قد يعرضك لاضطرابات هضمية وما يتبعها من اضطراب في النوم، ويخطئ من يطيل السهر في رمضان ثم يجعل سحوره آخر سهرته ثم ينام معرضاً نفسه للتخمة والوهن واضطراب الهضم.)طب جامع ،ژباړه ،دپشلمی په باب دوهمه توصیه داده چی روزه دارداسی بایدونکړی  چی دشپې له خوابیداروی  دپشلېمې تروخته  پوری بیا له پشلېمی کولو څخه وروسته  فی الحاله بیده سی   ځکه چی له دې څخه دغذادهضمولوپه ارتباط قسم قسم اضطرابات پیداکږی  چی په اخیرکی  دخوب  کولوپه باره کی هم مشکلات پیداکېږی</li>
</ol>
دریمه توصیه دپشلمی په باب داده چی څونه چی ممکن وی نوپشلېمَئ  بایدوځنډېږی  اوپه اخیردشپې کی وکړسی  لکه چی په کاردۍ چی افطاراودروزې ماتول په اول وخت کی اوپه تلوارسره وُسی

روى الطبراني في الكبير بسند صحيح عن ابن عباس، سمعت النبي صلى الله عليه وسلم يقول: " إنّا معشر الأنبياء أمرنا بتعجيل فطرنا وتأخير سحورنا " [ الزرقاني ].ژباړه طبرانی په صحیح سندسره له حضرت ابن عباس رضی الله عنه څخه روایت کړیدۍ  چی ماله نبی صلی الله علیه وسلم څخه واورېدل  چی ویل یې  بېشکه موږدانبیاؤډله  امرسوی یوپه دې سره چی روزه مات به په تلوارکوواوپشلیمَی به ځنډه ؤ،والسلام ومن الله التوفیق

د رمضان دنیوی او اخروی فائدې ،۵برخه  مونږ او رمضان

علامه محمدمعین الدین ابوالفضل دکان الله له ودامت برکاته

قدرمنووروڼوغواړم چی درمضان دګټواوفائدودسلسلې  بیان تراومی برخی پوری معطل کړم اوځینی نورضروری مطلبونه  درته عرض کړم چی دهغوی له جملې څخه دنحن ورمضان ،موږاورمضان ترعنوان لاندی  یوه بیانیه په عربی اوپښتودواړوژبوکی  درته  تقدیمه وم چی عربی بیانیه په دې برخه کی ده او متن یې  دادۍ

إن ما أوردناه من حقائق علمية صارخة تؤكد فائدة الصيام للبدن، بل وضرورته القصوى لحياة صحية سليمة، تبين لنا أن ما فرضه الرب سبحانه وتعالى علينا من صوم رمضان ليس إلا دورة سنوية وقائية هامة، تقي من التزم بها من كثير من الأمراض وخاصة من آفات الشيخوخة، علاوة على كونه علاجاً للعديد من الأمراض. وتؤكد لنا الإعجاز في الحكمة النبوية القائلة: " صوموا تصحوا ".

طلب أبو أمامة رضي الله عنه من رسول الله صلى الله عليه وسلم يوماً أن يأمره بعمل ينفعه الله تعالى به فقال عليه الصلاة والسلام: " عليك بالصوم فإنه لا عدل له "، وكرر أبو أمامة الطلب فقال صلى الله عليه وسلم: " عليك بالصوم فإنه لا مثل له "، وكرر أبو أمامة الطلب فقال صلى الله عليه وسلم ما قاله في الرمة الثانية ثم قال: " إنما الصوم جنة ".

و في رواية للبخاري يقول صلى الله عليه وسلم: " الصيام جنة فإذا كان أحدكم صائماً فلا يرفث ولا يجهل.... " وجُنة: أي وقاية بين المسلم وبين ما يؤذي روحه ونفسه وجسده عاجلاً أم آجلاً.

إن ما قرره علماء العقيدة من أن نزول الشرائع السماوية إنما كان من أجل حفظ الضرورات الخمس والتي لا تقوم الحياة بدونها، وعدّوا منها " حفظ النفس ".و جاء العلم ليؤكد لنا حكمة الصيام في حفظ النفس وضرورته لحياتها القويمة. فما أعظم التوافق والتناغم بين الحكم الشرعية ،و الحقائق الطبية، وإن كنا نؤمن ونؤكد، بأن على المسلم أن يؤدي هذه الفريضة، عبادة لله، وطاعة له، ابتغاء مرضاته واتقاءً لسخطه، سواءً أعلم الحكمة منها أم لا، فهو موقن منذ أن آمن بالرسالة بأن أوامرها ليست عبثاً.

و نحن المسلمين لو اتبعنا النهج الصحيح في صيامنا من ناحية تناول الوجبات وإحقاق التلازم والتناسب المطلوب في معدة خاوية طوال النهار بعدم إرهاقها في طعام الفطور وعدم الإسراف في تناوله، كماً وكيفاً، أي تعدد أنواعه والتي يراها البعض من مستلزمات رمضان، والشرع من ذلك برئ، يمكن أن يحقق لنا الصحة والسلامة. فالنهم والبطنة والسرف من الأمور التي ينهي عنها الشرع في كل حال " وكلوا واشربوا ولا تسرفوا " فكيف بنا في رمضان، شهر الصبر والتقشف.

إن الصيام الذي لا يحقق معناه الإلهي، فلا يشعر الصائم بأنس عبادته ولا يفتح قلبه لذكر مولاه، ولا يهذب نفسه، ولا يقوم أخلاقه، ولا يروضه على الصبر والذي لا يحقق معناه الصحي، فلا يكون حمية أو علاجاً، لا بطنة فيه ولا إسراف في طعام أو شراب. فهو صورة الصيام لا حقيقته، والعيب في ذلك على المسيء في صومه لا على الصيام نفسه.

عن أبي هريرة رضي الله عنه أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: " رب صائم ليس له من صيامه إلا الجوع " [ رواه النسائي وابن ماجة وقال الحاكم: صحيح على شرط البخاري ]

فعلى المسلم أن يلحظ في صيامه الحكم الروحية والجسمية من الصيام وأن يلتزم الاعتدال في طعامه وشرابه ليحظى بالثواب الكامل وينعم بالصحة الموفورة. وإليك _ يا أخي _ بعض النصائح المستلهمة من المأثور مما صح عنه صلى الله عليه وسلم وما يتناسب معه من نصائح طبية قيمة [ بتصرف عن الدكتور النسيمي ]:
<ol>
	<li>عن انس رضي الله عنه أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: تسحروا فإن في لسحور بركة " [ رواه البخاري ومسلم ].</li>
</ol>
قال القاضي عياض: قد تكون هذه البركة أخروية وهي ما يتيسر من ذكر أو صلاة، أو دنيوية وهي التقوى على الصيام _ بقليل من الزاد والماء _.

عن أبي سعيد الخدري أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: " السحور بركة فلا تدعوه ولو أن يجرع أحدكم جرعة ماء فإن الله وملائكته يصلون على المتسحرين " [ رواه أحمد، قال الهيثمي: رجاله رجال الصحيح إلا أبو رفاعة، ولم يجد من وثقه أو من خرّجه ].
<ol start="2">
	<li>لا تنم عقب وجبة السحور مباشرة فإن ذلك قد يعرضك لاضطرابات هضمية وما يتبعها من اضطراب في النوم، ويخطئ من يطيل السهر في رمضان ثم يجعل سحوره آخر سهرته ثم ينام معرضاً نفسه للتخمة والوهن واضطراب الهضم.</li>
</ol>
روى الطبراني في الكبير بسند صحيح عن ابن عباس، سمعت النبي صلى الله عليه وسلم يقول: " إنّا معشر الأنبياء أمرنا بتعجيل فطرنا وتأخير سحورنا " [ الزرقاني ].
<ol start="3">
	<li>الصائم الضعيف البنية يمكن أن يقتصد من جهوده النهارية بالنوم ساعة من نهار، إذ أن صرف الطاقة في البدن يقل إلى النصف أثناء النوم.</li>
	<li>عن سهل بن سعد أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: “لا يزال الناس بخير ما عجلوا الفطر “[رواه البخاري ومسلم].</li>
</ol>
و قال ابن عبد البر: أحاديث تعجيل الفطر وتأخير السحور صحاح متواترة.
<ol start="5">
	<li>عن انس رضي الله عنه قال: “كان رسول الله صلى الله عليه وسلم يفطر على رطبات قبل أن يصلي، فإن لم تكن رطبات فتمرات، فإن لم تكن تمرات حسا حسوات من ماء، [رواه الترمذي وحسنه].</li>
</ol>
و عن سلمان بن عامر قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: " إذا أفطر أحدكم فليفطر على تمر، فإن لم يجد فليفطر على ماء فإنه طهور " [ رواه الترمذي وقال: حديث صحيح ].

و التمر سريع الهضم، يمتص سكره بسهولة. والأمر النبوي بالإفطار على التمر من الإعجاز العلمي فهو الأهم لتعويض الكبد مدخراته من الغيلكوجين بسرعة والتي يخسرها أثناء الصيام. وفي المذهب الحنفي فإن أي سكر يفي بالسنة.
<ol start="6">
	<li>إذا أكثرت من السوائل عند الإفطار فتريث في طعامك حتى تفرغ معدتك منها وليكن ذلك بأداء صلاة المغرب. أما إذا اشتهيت الطعام فقدمه على الصلاة على أن لا تكثر من السوائل عند فطرك.</li>
</ol>
عن أنس رضي الله عنه عن النبي صلى الله عليه وسلم قال: " إذا قدم العَشاء فابدؤوا به قبل صلاة المغرب ولا تعجلوا عن عشائكم " [ رواه البخاري ومسلم ].
<ol start="7">
	<li>لا تكثر من الطعام أثناء الإفطار بحيث يمتلئ جوفك، فإن الإسراف إذا كان مضراً بشكل عام، فضرره أكبر بعد ساعات الصيام، ويمكن أن يؤدي إلى التخمة وتلبك في الهضم.</li>
	<li>إن في صلاة العشاء والتراويح في رمضان نشاطاً عاماً للبدن، وهي معينة للمعدة على هضم طعام الإفطار وتنشيط عمل المعدة والأمعاء.</li>
	<li>لا تنسى دعاء الإفطار قبل اللقمة الأولى، فهو يفيض على النفس البشرية الطمأنينة بالإمداد المستمر من الرازق المنعم، وهدوء الأعصاب يساعد أيضاً في اكتمال عملية الهضم بيسر.</li>
</ol>
عن عبد الله بن عمر أن النبي صلى الله عليه وسلم كان إذا أفطر قال: " اللهم لك صمت، وعلى رزقك أفطرت، ذهب الظمأ وابتلت العروق، وثبت الأجر إن شاء الله " [ رواه أبو داود والنسائي بإسناد حسن ].

ددې بیان پښتوژباړه به په پنځمه برخه کی ان شاءالله درته راسی.

والسلام ومن الله التوفیق

د رمضان  دنیوی اواخروی فائدې ،۴برخه

علامه محمدمعین الدین ابوالفضل کان الله له ودامت برکاته

الحمدلله رب العالمین  والصلوة والسلام علی اشرف المخلوقین سیدنا محمدوعلی آله واصحابه اجمعین امابعد، محترمووروڼودروژې مبارکی له حکمتواوفائدوڅخه په دوهمه برخه کی  له هغولسوفائدوڅخه چی امام غزالی رحمه الله داحیاء په دریم جلدکی دلوږی  اوپه پنځم جلدکی  اجمالًادروژې فائدې بللې دی څلورفائدې ماوتاسی ته بیان کړې  کومی چی امام غزالی رحمه الله څلورسره دالفائدة الاولی په لفظ سره تعبیرکړیې دی اوس  له  ذکرسویولسوفائدوڅخه  دځینو نوروفائدووبیان ته ګورۍ   دادامام غزالی دکلام  داحیاءددریم جلدپه ،ص۸۵کی  الفاظ دی سره له ادنی تغیره په ځینوالفاظوکی (الفائدة الثانیة رقة القلب وصفاءه الذی  به یتهیألادراک لذة الذکروالتأثربه  فکم من ذکرمع حضورالقلب   ولکن القلب لایلتذُّ به  ولایتأثرحتی کان بینه  وبینه حجاب من قسوة القلب  وخلوالمعدة هوالسبب الاظهرفی  افادة التلذذبالذکر والتأثربه)،،یعنی  دوهمه فائده دلوږی اودروژې  داده چی  دلوږی اودروزې په برکت  دانسان زړه رقت اونرموالئ اوصفاوالئ پیداکوی هغه صفاوالئ چی دهغه په وجه دانسان زړه ودووډېرواهموکاروته آماده کېږی  اول  وپوهېدلوته په خونداوپه لذت دذکردخدای اووخونداخیستلوته په ذکردخدای سره دوهم وقبلولوته داثردذکردخدای پاک  ځکه ډېر ځله یوانسان دخدای پاک ذکرکوی اودزړه حضوریې هم وی خودذکرپه خوندنه پوهېږی اونه  له دغه ذکرڅخه دده زړه کوم اثراخلی  په دې وجه چی دده په زړه کی نرمی ا ورقت په پوره توګه نه وی حاصل  نوتردای حده له تلذذاوله تأثرڅخه بې برخی وی ګواکی قساوت   دزړه یې حجاب وی له خونداخیستلوپه ذکرسره اوله اثرقبلولودذکرڅخه  اوخالی والَی دمعدې له خورک څخه ډېرښکاره سبب  دتلذذبالذکراودتأثربالذکردۍ همداسبب دۍ چی حضرت ابوسلیمان دارانی ویلی دی چی ډېرخوږاومزه دارپه هغه وخت کی وماته عبادت ګرزی چی زماپه نس پوری دلوږی  اوله خورک څخه دخالی والی په وجه شااوملازمالاصقه اوپیوسته وی ،احیاءالعلوم،،توضیح ،پوسه چی  که څه هم د،احیاء،په عبارت کی  ددوهمی فائدې ذکرسویدۍ خوپه حقیقت کی دلته  هم څلورفائدې دی ،۱ رقت اونرمی دزړه ،۲،دالله پاک دذکرپه خوندپوهېدل،۳،دالله پاک په ذکرسره خونداخیستل،۴دالله پاک له ذکرڅخه اثراخیستل ،مطلب دادۍ چی دلوږی اودروژې په سبب دانسان  په زړه کی نرمی پیداکېږی اوانسان دخدای پا ک د ذکر په خوند پوهېږی اوخوندباندی اخلی او د خدای پاک  ذکر د ده په زړه کی تاثیرکوی، دلته  یوڅه نور تفصیل ته ځیرسۍ هغه داچی دانسان دزړه صفایی مختلفی درجې اومرتبې لری  دمثال په ډول یوقسم ئې داسی صفایی ده چی دهغې په وجه په انسان کی ذکاوت اوفطانت پیداکېږی چی په دوهمه برخه کی ذکرسوه دوهم قسم ئې داسی صفایی ده چی په رقت قلبی سره تعبیر ورڅخه کېږی کومه چی په دغه برخه کی ذکرسوه ،پوسه چی خونداخیستل په ذکردخدای سره دایوخاص مقام دۍ په عبادت کی دخدای پاک  چی په حدیثوکی په وجدان حلاوة الایمان سره تعبیرورڅخه سویدۍ  اوشارحینودحدیثویی تفسیرپه استلذاذالطاعات سره کړیدۍ،اودطریقت علماءئې  شوق اوذوق بولی اوپه قران کریم کی دوالنازعات په سورت کی په والناشطات نشطاًسره تعبیرورڅخه سویدۍ،انظرصحیح البخاری ،ج۱باب حلاوة الایمان،تفسیرعزیزی سورت دوالنازعات،
والسلام ومن  الله التوفیق

رمضان مبارک اودهغه دنیوی  او اخروی ګټی،۳برخه،۴فائدې

علامه محمدمعین الدین ابوالفضل کان الله له ودامت برکاته

الحمدلله رب العالمین  والصلوة والسلام علی اشرف المخلوقین سیدنا محمدوعلی آله واصحابه اجمعین امابعد، محترمووروڼو په دې برخه کی  دروژې مبارکی له بې حسابه  فائدوڅخه څلورستری اومهمی فائدې اوحکمتونه درته ذکرکوم امام حجة الاسلام ابوحامدغزالی رحمه الله  داحیاءالعلوم ددریم جلدپه څلوراتیا یم مخ کی فرمایلی دی  چی په لوږه کی   لس فائدې  اوګټی دی نوڅرنګه چی دروژې په سبب  انسان  له داسی لوژی سره مخامخ کېږی چی هغه دالله په حکم سره ده اوطاعت اوعبادت بلله کېږی  نودغه لس  فائدې به په دغه قسم لوږه کی  خامخاپه اعلادرجه کی  وجودپیداکوی، داداحیاءالعلوم  عربی  الفاظ دی
في الجوع عشرفوائد،
الفائدةالأولی ،
صفاءالقلب وايقادالقريحة وانفاذالبصيرة فأن الشبع يورث البلادةويعمی القلب ،
بل  الصبي اذاأکثرالأکل بطل حفظه وفسدذهنه وصار بطيءالفهم والأدراک ـ
یعنی په لوږه کی لس ګټی دی  اوله ګټه ئې داده چی  دلوږی په سبب دانسان زړه صفاکېږی  اودانسان طبېعت اوذهن  داورپه شان په معنوی ډول بلېږی  یعنی تېزی اوزکاوت اوفطانت پکښی پیداکېږی  اودارنګه دلوږی په وجه    دانسان بصیرت  اودعقل اوزړه سترګی  هم زیرکی اوتېزی ګرزی  ځکه چی  ډک نس اومَړْتیا بلادت یعنی   دذهنی قوتونوکمزوری  په انسان کی پیداکوی  اودانسان زړه ړنده وی اوبصېرت یې ختمه وی بلکه هغه کوچنئ  چی ډېرخورک کوی نوحافظه قوه اویاد یې باطلېږ ی  اوذهن یې  فاسداوخراب ګرزی  اوفهم اوادراک ئې  بطوئت اوسستی  پیدا کوی

ولهذاقال لقمان لأبنه ،يابني اذاأمتلأت المعدة نامت الفکرةوخرست  الحکمة وقعدت الأعضاء عن العبادة ـیعنی همداسبب دۍ چی لقمان حکیم  وخپل زوئ ته وویل چی  ای زوئ کیه  کله چی معده ډکه سی  نودانسان سوچ اوفکربیده سی خوب ورسی  اوحکمت اوعلم  دانسان ګونګ سی  اودانسان ټول  بدنی اعضاءاواندامونه  دالله پاک  له عبادت څخه کښېنی

وقال النبی صلی الله تعالی  عليه وسلم«  نورالحکمة الجوع  والتباعد من الله عزوجل الشبع والقربة الی الله عزوجل حب المساکین  والدنوّ منهم، لاتشبعوا فتطفئوانورالحکمة من قلوبکم ومن بات في خفة من الطعام  بات الحور حوله حتی يصبح»  ذکره ابومنصورالديلمي في مسندالفردوس  من حديث ابوهريرة وکتب عليه انه مسند وهي علامة مارواه بأسناده)

یعنی اوویلی دی نبی صلی الله علیه وسلم نور،رټادحکمت اودحق هنراوپوهی  لوږه ده  اولری  کېدل له الله عزوجل څخه  مړتیااوډک نس دۍ  اونزدېکت والله ته  محبت کول ،خوښول دمسکینانودۍ اونزدې کېدل دی ودوی ته ،ځانونه په خورک مه مړه وۍ ځکه چی بیابه تاسی نوردحکمت مړکۍ له زړو خپلوڅخه  هرڅوک  چی  شپه  تېره وی په سپک، لږخورک کی  نو شپه تېره وی  حوری دجنت پرشاؤخوا دده  ترهغه چی دَئ  سهارکوی ،ابومنصوردیلمی په مستند الفردوس  کی  له  له حضرت  ابوهریره رضی الله عنه څخه کړَئ دۍ  اومسندیې بللئ دۍ،،محترمووروڼوله دغه بیان  څخه  دروزې مبارکی له  ګټواوفائدوڅخه  په لاندی شرحه فائدې   ثابتېږی ،۱،تصفیه دزړه  ،دوهم  دذهن  تېزی اوذکاوت،،۳،دعقل دبصېرت تېزی  اوزېرکی ،۴،په انسا کی دحکمت اودحکمت اوپوهی دانواروتحقق،دغه څلورسره هغه ستری فائدې دی چی  ددنیااوددین اودآخرت دمنافعودپاره مشتر ک  منابع ګڼل کېږی  په دغوګټوکی  دواولی ګټی اوفائدې چی دزړه صفایی ده دعظمت له بیان  څخه دپاته نورودریوفائدوعظمت تاسی اټکل کئ حضرت محمدصلی الله علیه وسلم په یوه مشهورحدیث کی چی بخاری اونومعتبروعلماؤیی روایت کیدۍ فرمایلی دی چی بیشکه په جسدد انسان کی یوه ټوټه غوښه ده چی کله دغه ټوټه غوښه اصلاح سی نوټول جسداوبدن اصلاح کېږی اوکه دغه ټوټه فاسده خرابه سی  نوټول بدن خرابېږی ،خبردارسۍ چی داټوټه غوښه دانسان  له زړه څخه عبارت ده،، نودزړه صفایی هغه شی دۍ چی دانسان دبدن ټول اعضا اواجزادهغه په سبب استقامت او صلاح پیداکوی  اودروژی له فائدوڅخه یوه فائده دزړه صفایی ده امام غزالی رحمه الله دغه څلورسره فائدې  داجمال په لحاظ سره یوه فائده بللې دی،
والسلام ومن الله التوفیق

رمضان مبارک اودهغه دنیوی  او اخروی ګټی،۲برخه،۴فائدې

علامه محمدمعین الدین ابوالفضل کان الله له ودامت برکاته
الحمدلله رب العالمین  والصلوة والسلام علی اشرف المخلوقین سیدنا محمدوعلی آله واصحابه اجمعین امابعد، محترمووروڼودتېرکال په ډول   سږکال  هم غواړم چی  درمضان  دمبارکی میاستی اوددغی مقدسی میاستی دروژوفلسفی دینی اودنیوی اواخروی ،مادی  اومعنوی ،روحی اوجسمی، اجتماعی  اوشخصی  اواقتصادی ګټې  دشرعی  هدایاتو او د دنیا د پوهانو ډاکټرانو طبیبانو د اقوالو په چوکاټ کی قدم په قدم درته بیان کړم  عالیقدر ووروڼو تاسی به  له علماؤ اورېدلی وی او زما په تېروبیانوکی به موهم لېدلی وی اووروسته به هم انشاءالله سره له دلیله داخبره درته راسی  چی درمضان په میاست کی  یوفرضی  عبادت دبل وخت له اویافرضی عبادتوسره برابردۍ اوپه دغه میاست کی نفلی عبادت دبل وخت له فرض عبادت سه په ثواب کی برابردۍ  په دغه میاست کی دعاګانی ذکر،تلاوت ،صلوة تسبیح  صدقه  اوداسی  نورطاعات اوعبادات  ځانګړی فضیلوتونه ،ثوابونه برکات اوفیوضات لری خوهردثواب کار په اسلام کی ځان ته لار،شرطونه، رکنونه اوادبیات لری  چی دهغوئ موافق دغه کارونکړسی  نوبیاکوم اعتباراوثمره نلری  مولاناجلال الدین رومی رحمه الله  په مثنوی شریف کی  فرمایلی دی چی یوسړَیْ په لمانځه باندی ولاړوی نویوه بیزوګئ  هم راسی پرلمانځه باندی ورسره ودرېږی  اودلمونځ کوُنکی په ډول رکوع اوولاړې  اوسجده وغیره وکړی  بیادغه بیزوداسی فکرکوی چی ماهم ددغه لمونځ کوونکی په شان لمونځ وکړاوحال دادۍ چی  دبیزودغه چم اودلمونځ  کوونکی لمونځ  بېحسابه توفیراوفرق سره لری،مطلب می دادۍ چی محترموپرطریقه برابرعبادت اوبې طریقې عبادت  په خپل منځ کی داسمان اوځمکی په شان واټن سره لری  نوهرمسلمان ته په کارده چی  که دعاکوی نوددعاطریقه اوددعا شرطونه اوآدب  اودارنګه ددعادقبلېدووختونه بایدزده کړی اوپه دعاکی دهغوی ټولورعایت بایدوکړی دارنګه دتلاوت اودذکروغیره شرعی طریقه اوشرائط اوادبیات بایدزده کړی اودتلاوت اودذکرپه وخت کی ئې مراعت وکړی دارنګه روژه اوتراویح وغیره چی  دشرعی  دستورموافقی  نه وی نوبیا دی څوک دثواب،فیض اوبرکت امیدنه ورته کوی بلکه دعذاب  انتظارورته مناسب دۍ  یوه ډېره  افسوس ناکه اودسخت تعجب خبره داده چی هرکال چی اخترراسی   اوروژه تېره سی  نوسره له دې چی  اخترخودهغوخلګودپاره دۍ چی  چی درمضان شریف اودروژویې پوره پوره  حق وراداکړی وی ،داخترپه ورځ تردوئ روژه خوړونکی  اوهغه خلګ چی ټوله  میاشت درمضان یې  په فسق ،فساد اوپه نارواکی تېره کړیې وی ډېره خوشحالی کوی  اوداخترورځی  بیاپه بل شکل کی دقسم قسم فسادونوذریعه ګرځوی،محترمووروڼوددغی سلسلې په برخوکی به درمضان اودروژودفائدو  اوفلسفوپردقیقوتحقیقاتوسربېره ددعا تلاوت  ذکر وغیره په اړه خوراپه په ز ړه پوری ګټورمستندمعلوماتونه  تقدیم سی .
والسلام ومن الله التوفیق

رمضان مبارک اودهغه دنیوی  او اخروی ګټی،۱برخه

د بشري تاریخ په مختلفو پړاونو کښې د کلتور، علم او فضیلت په ډګر کښې یولړ پوهان ځلیدلي دي چې د یو روښانه مشال په څیر یې د نورو لپاره د نیکمرغۍ لاره روښانه کړې ده. د انسان  ترټولو ستر لارښوونکي الهي پيغمبران او د هغو ټولو په سر کښې خاتم الانبیاء حضرت محمد مصطفی(ص) او د هغوي معصوم اهلبیت دي. له هغوي وروسته اسلامي عالمان او پوهان د دغې سترې دندې وارثان دي.
شهید آیت الله مرتضی مطهري یو له دغو ځلانده ستورو څخه دی چې علم یې له عمل سره او ایمان یې له اخلاقو سره واخښل او د خپلې زمانې د ظلمت ځپلې ټولنې د لارښوونې لپاره یوه روښانه څیره وه تر دې چې تور زړو کسانو د هغه د وجود او تفکر رڼا و نه زغملې شوه او د ۱۳۵۸لمریز کال د غوي د میاشتې د دولسمې یعنې د ۱۹۷۹میلادي کال د مۍ د دویمې نیټې په مازیګر یې هغه شهید کړ.
د ایران د اسلامي انقلاب ستر مشر حضرت امام خمیني(رح) د هغوي د شهادت په مناسبت وفرمایل: ما یو ډیر خوږ زوی له لاسه ورکړ چې زما د ټول عمر محصول ګڼل کیده. د دغه هوښیار او عالم فرزند په شهادت سره د اسلام مبین دین ته دومره زیان ورسیده چې هیڅ څیز یې ځاې نشي نیولی.
د خپل تکړه شاګرد علامه شهید مطهري لپاره د امام خمیني(رح) لخوا دا بې مثاله تعبیرات بې دلیله نه وو. هغه علمي او عملي وړتیاوې چې د استاد په وجود کښې وې، هغه له نورو نه ممتاز کړی و. توحید، عدل الهي، نبوت، خاتمیت، انسانِ کامل، علل ګرایش به مادی ګري، نظام حقوق زن در اسلام او خدمات متقابل اسلام و ایران نومې کتابونه د هغوي ګرانبیه اثرونه دي.
د شهید مطهري یوه ځانګړتیا د ټولنیزو مسایلو، فکري بهیرونو او په تیره بیا د ځوان نسل د فکري شبهاتو او مسایلو دقیقه پیژندنه وه. دغه وتلي استاذ د اسلامي تفکر د دقیق او عالمانه بیان ترڅنګ  فکري بې لاریتوب او انحرافاتو ته ځانګړی حساسیت درلود او هغه یې د اسلامي ټولنې د بې لارې کیدو سبب بلل. په همدې وجه یې د دغو انحرافاتو په ډاګه کول او په هغو باندې د خلکو خبرول خپل هدف ګرځولی و. د دغه شهید آثارو ته یوه ځغلنده کتنه له جهل او ناپوهۍ سره د هغه سخته مقابله په ډاګه کوي.
شهید مطهري وايي: (په انسان کښې یو داسې حس شته چې کله کله په خپل ګمان غواړي د دیني چارو په وړاندې ډیره خشوع او خضوع وکړي او په دا ډول خضوع کوي چې خپله دین د هغې اجازه نه ورکوي یعنې له عقل نه کار نه اخلي او د دین لاره ورکوي). قرآني آیتونو او روایتونو ته پاملرنه هم ښودنه کوي چې د اسلام په دین کښې تعقل او تفکر تر څومره حده مهم ګڼل شوی دی. له پيغمبر اکرم(ص) څخه په یو مشهور روایت کښې راغلي دي: یو ساعت تفکر له اویا کاله عبادته غوره دی. دا روایت د عبادت ارزښت هیڅکله نه کموي او هغه وړوکی نه شمیري ځکه چې د قرآن کریم له مخې، د انسان د خلقت دلیل، د پروردګار عبادت دی. له دې خبرې نه د پيغمبراکرم(ص) هدف د آګاهانه عبادت او په دین کښې د تعقل او تعمق په ضرورت باندې ټینګار دی او روښانه کوي چې اسلام د فکر، تفکر او نیوکې او خبرواترو دین دی. دا تعقل د انسان د پنځون په فلسفه، د قرآن کریم په آیتونو، په الهي نومونو او صفتونو، د پيغمبر او د هغه د اهل بیتو علیهم السلام په سنتو او روایتونو او دا شان په نورو مختلفو برخو کښې د تفکر په شان کیدې شي. په دې وجه ناپوهي، بې خبري، جمود او ظاهر ته ګروهنه د اسلام له نظره ترټل شوې ده.
شهید مطهري جمود او جهالت د انسان لپاره دوه خطرناکې ناروغۍ ګڼي چې د هغه د دریدو او د پرمختګ خنډ او بلآخره د هغه د غورځیدو او بې لارې کیدو سبب دي. دوي باوري وو چې جهالت یا سبب کیږي چې انسان د ناپوهۍ په وجه د غیردیني ژوند په ظواهرو میئن شي او اصلي دین د ماډرن والي او د بیاکتنې په پلمه انحراف ته راکاږي او یا په جمود او بې عقلۍ کښې ګیریږي او هر نوی څيز د دین خلاف ګڼي. د متحجرانه تفکر او بیځایه تعصبونو بنیاد بې عقلۍ او جهالتونه دي. که د انسان په تفکر باندې د پوهې رڼا وځلیږي نو د جمود او بې عقلۍ لپاره هیڅ ځاې نه پاتې کیږي او دین، خپل اصلي ځاې او موقعیت بیا ترلاسه کوي.
استاد مطهري لپاره د دې چې د جهالت او جمود خطر په ښه توګه انځور کړي، د اسلام په پیل کښې د خوارجو د راڅرګندیدو د پیښې یادونه کوي. د صفین په جنګ کښې چې د حضرت علي علیه السلام عسکر معاویه ته د ماتې ورکولو په حال کښې وو، د معاویه د پوځ قومندان عمرو عاص له چلول او دوکې نه کار واخیست او خپلو ځواکونو ته يې حکم ورکړ چې قرآنونه په نیزو اوچت کړي. د امام علي علیه السلام ډیر لښکریان د جهالت او کم عقلۍ په وجه وغولیدل او د (لا حکم الا لِلّه) شعار یې پورته کړ او بلآخره یې د حضرت علی علیه السلام مشري ونه منله. هغوي په حقیقت کښې  د انعام د مبارکې سورې د ۵۷ آیت یعنې ( حکم او فرمان یوازې خدای لره دی) په تفسیر کښې یوازې ظاهر ته وکتل او فکر یې کوه چې اسلامي ټولنه حاکم او واکمن ته اړتیا نلري په داسې حال کښې چې له حاکم پرته د خدای تعالی جل جلاله احکام هم په بشپړه توګه نه شي اجرا کیدې. د دغه جهالت او بې عقلۍ له امله د خوارجو په نامه یوه تندلارې، نرمښت نه منونکې او ځان غوښتونکې ډله رامینځته شوه چې ځانونه یې د شرعې استازي او د رښتوني اسلام یوازني وارثان بلل او نور خلک حتی امام علی علیه السلام یې په اسلام کښې ناپوهه ګڼه. هغوي به ویل: هغه مسلمان چې کبیره ګناه ترې وشي، له اسلامه وځي او کافر دی. دې عقیدې په اسلامي ټولنه کښې ورانونکي آثار رامینځته کړل. هغوي چې ځانونه یې د اسلام استازي ګڼل هر هغه مسلمان چې د هغوي عقیده یې نه منله، تکفیروه او د هغه وینه به يې تویوله. د دې کار یوه نمونه د پيغمبر اکرم د صحابي عبدا... بن خَباب کیسه وه چې کله له خوارجو سره مخامخ شو نو په دې جرم چې ویې ویل، علی بن ابیطالب له تاسو نه زیات د خدای په دین پوهیږي، هغه او د هغه بارداره میرمن یې په بوږنونکې ډول ووژل.
د خوارجو د اندیښنې روح چې همهغه له عقل نه ډډه کول وو، د اسلام د تاریخ په اوږدو کښې یې په بیلابیلو شکلونو په اسلامي ټولنه کښې جرړه غزولې ده. شهید مطهري وايي: (د خوارجو تاریخ ډیر عجیبه او عبرتناک دی له دې نظره چې کله دیني عقیده له جهالت او وچ کلک تعصب سره واخښله شي، څه کوي. خوارج داسې انسانان وو چې د زیات عبادت کولو په وجه یې تندي او زانګنونه تور شوي وو او سرشیندنې ته چمتو وو خو لکه څنګه چې د کم عقلۍ تقاضا ده، ډیر تنګ نظره وو او اسلام ته یې ډیر زیانونه ورسول او یو عجیبه وحشت او ویره یې رامینځته کړې وه تر دې چې د (لا حکم الا لله) جملې به په زړونو کښې ویره اچوله).
شهید مطهري د خوارجو د تفکر د بطلان د ثابتولو لپاره د حضرت علي علیه السلام له کلامه کار اخلي او وایي: (حضرت امام علي علیه السلام به د خوارجو د ادعاو او عقایدو په رد کښې فرمايل: پیغمبر به جنایتکار اعداموه او بیابه يې د هغه د جنازې لمونځ کوه، که د کبیره ګناه ترسره کول د کفر سبب کیدې نو پيغمبر به د هغوي د جنازې لمونځ نه کوه ځکه چې د قرآن له مخې، د کافر جنازه کول جایز نه دي. همداشان شرابکار ته بې شلاخې یا کوړې ورکولې خو له بیت المال څخه به یې د هغه برخه نه بندوله).
د مسلمانانو اوسنۍ ټولنې ته یوه کتنه ښودنه کوي چې هغه خطر چې د شهید مطهري په شان پوهانو هڅه کوله خلک ورڅخه خبر کاندي، اوس هم پاملرنې او بیدارۍ ته اړتیا لري. د تکفیریانو سپیره ښکارنده چې په عقیده او عمل کښې د اسلام د ابتدا له خوارجو سره ډیر ورته والی لري، د هغه جهالت او جمود نتیجه ده چې د مسلمانانو د ټولنې په ځينو برخو کښې موجود دي. هغوي هم د خوارجو د بې عقلو په شان یوازې ځانونه اصلي مسلمانان ګڼي او هرڅوک چې د هغوي مخالف وي، په وحشیانه توګه یې وژني.
حضرت امام علي علیه السلام د خوارجو او د ټولو متحجرو او کم عقلو کسانو په هکله فرمايي: هغوي قهرجن، د لوړ فکر او لطیفو احساساتو نه لرونکي او لوفران خلک دي چې له بیلابیلو ځایونو راغونډ شوي دي او له دینه بې خبره دي. او په یو بل ځاې کښې فرمايي: بې شکه چې تاسو ترټولو بد خلک یئ، تاسو د شیطان په لاس کښې غشي یئ چې ستاسو له وجوده، د خپلې نښې د ویشتو کار اخلي او ستاسو په وسیله خلک په شک او ګمراهۍ کښې اچوي.
یو آفت چې د مسلمانانو لپاره په ظاهره د دیندارو کسانو جامد او وچ کلک تفکر لري دا دی چې بې بصیرته خلک د حق او باطل د جبهې په پيژندنه کښې په شک او تردید کښې اچوي. شهید مطهري دې ته په اشارې سره چې داشان فکري بهیرونه پکار دي په چټکۍ سره په ډاګه شي، له خوارجو سره د حضرت علي علیه السلام د چلن طریقې ته اشاره کوي او وايي: (د امام علي علیه السلام د ژوند د تاریخ یوه حیرانتیا په ظاهره د مقدسو متحجرانو او مغرورو خلکو سره په مقابله کښې همدا باتورانه اقدام دی. امام علي په هغوي باندې توره راوخکله او د هغوي حالت یې د لیوني سپي له بیمارۍ سره تشبیه کړ. لکه څنګه چې لیونی سپې نه صبریږي او په نورو حمله کوي او خپله د لیونتوب بیماري خپروي، دا تفکر هم ورو ورو د مسلمانانو ټولنه ککړوي او د اسلام ملا ماتوي.
د اسلام ګران پيغمبر حضرت محمد مصطفی(ص) فرمايي: دوو کسانو زما ملا ماته کړې، متعصبه ناپوه او بې عمله او بې پروا عالم.
علامه شهید مرتضی مطهري د خپل برکتناک عمر په اوږدو کښې د اسلام له څیرې نه د جهالت او بې عقلۍ د دوړو د څنډلو لپاره ډیرې هلې ځلې وکړې او خپل ژوند یې په دې لاره کښې ځار کړ. که څه هم کلونه کیږي چې هغوي زمونږ په مینځ کښې نشته خو د هغوي روښانونکي افکار اوس هم د حقیقت د لټونکو ذهنونو لارښوونکي دي.

د شهید مطهري په تفکر کښې د جمود او روشن فکرۍ مقابله

انسان  پخپل ژوندکی،ځینی خطاګانی اوګناهونه کوی چی،ځینی وختونه؛ دګناه داحساسولو په  دلیل؛ ناامیدې ورته مخه کوی؛ او دخدای له رحمته مایوسه کیږی . کله کله  دګناهونو سختوالئ دومره دئ چی، یوکس؛ ځان نالایقه ، او دبخښنی وړ نه بولی، او په دی غلط ګمان سره، هره ورځ؛ له متعال خدای څخه، لازبات لیری کیږی . داپه داسی حال کی ده چی، داسلام دین؛ دپروردګا له  رحمت او شفقت څخه ناامیده کیدل، سخت رټی اومسلمانانوته  خبردارئ ورکوی چی، په  ډیرو بدو شرایطوکی هم،دخدای له رحمته مایوسه نه شی چی، هغه ډیر بخښونکئ دئ . توبه،توسل  اوشفاعت؛ ټول، دخدای تعالی ج  په لور د ستنیدنی لاری دی چی، انسان دیته  رابولی چی،له خپلی  غلطی  لا ری څخه لاس واخلی،او په شوق اوعلاقی سره، دنیکمرغۍ نیغی لاری ته  وګرځی .
په دی منځ کی شفاعت،داسی یوه دریمڅه ده چی، دقیامت په ورځ، دکناهګاره کس لاس نیسی، او ژغوری یی . دقیامت په ورځ؛ شفاعت، دامید او آرزو یوه دریمڅه ده چی، داسلام دین؛ دګناهګارانو په  وړاندی خلاصه کړې ده،ترڅو له الهی رحمت څخه نا امیده نه شی، او له  الهی بخښنی څخه، دځان د محروم بللو له کبله، په ګناه اومعصیت کی ډوب نه شی . دقیامت په  ورځ  دشفاعت حکمت، ددنیا په  ژوندانه کی، د توبی دحکمت په شان دئ . اسلامی مذهبونه؛ منجمله،شیعه او سنی مذهبونه،په شفاعت باندی عقیده لری؛ او دقرآنکریم آیتونه؛ په څرګنده توګه؛ محمدمصطفی ص، دقیامت په  ورځ؛ ډیر ښه  شفیع معرفی کوی .
دقرآنکریم له  آیتونو څخه، په ښه توګه استفاده کیږی چی، دځینو سطحی نیوکو اومخالفتونو په اپوټه،د یو مشروع  غوښتنی او اړتیا لپاره، دخدای  درګاه ته  دیو صالح انسان  وسیله ګرځول، په هیڅ وجه ممنوع  نه دی؛او دتوحید سره ضدیت نه لری  .    دقرآنکریم  د نساء دمبارکی سوری،په  ۶۴  آیت کی راغلی دی :... او دغه    مخالفین؛کله چی په ځان باندی یی ظلم اوستم کاوه،او دخدای دستورونه یی ترپښولاندی کول، ستا نزد ته درتلل؛او له خدای څخه یی دبخښنی غوښتنه کوله، او پیغمبر هم؛ دهغوی لپاره،داستغفار غوښتنه کوله؛ خدای یی توبه قبلونکئ او مهربانه موندای  .
داهل سنت یو ستر عالم، فخررازی، دتفسیر کبیر په  کتاب کی، ددغه مبارک آیت په باره کی لیکی :  ددی علت چی،دغه آیت وایی چی : پیغمبر دهغوی لپاره بخښنه غوښتلای ،او نه وایی چی، دهغوی لپاره دی بخښنه وغوښتله، دادئ چی، له پیغمبر ص  څخه قدرونه اودانحضرت لمانځنه  وشی . کله چی ګناهکاران؛ دپیغمبر حضورته راغلل،په  حقیقت کی، دهغه شخص حضورته  ورغلی ؤو چی،متعال خدای  هغه ته؛ دخپل رسالت او پیغمبرۍ په وسیله،ځانګړی امتیاز بخښلئ دئ، او پخپلی وحی سره یی دهغه احترام کړئ، اوانحضرت یی دځان او دخپلو بندګانو ترمنځ استازئ ټاکلئ دئ، او هغه کس چی داسی وی؛ متعال خدای دهغه شفاعت او وساطت  نه  ردوی  .
البته نه یواځی حضرت  پیِغمبر اکرم  ص چی، دخدای تعالی په نزد ډیر لوړ مقام لری؛ بلکه،لایق او مؤمنان او فرشتی هم، کولای شی، دخدای په نزد، دګناهګارانو شفاعت وکړی . په دی اساس داکار روا دئ چی، دهغوی  په وسیله، له متعال خدای څخه حاجت وغواړو . ددی خبری په هکله، دقرآنکریم  په  یو مبارک آیت کی،مثال  راغلئ دئ، هلته چی؛ خدای تعالی ،د یوسف دمبارکی سوری،په ۹۷ آیت کی،د یعقوب  داولادونو له  خولی،نقل کوی او  فرمایی : ای زموږ پلاره! له خدای څخه زموږ لپاره بخښنه  وغواړه،ترڅو خدای، زموږ ګناهونه  وبخښی چی،موږ خطاکاره یو .
اودیوسف دمبارکی سوری د۹۸ آیت له مخی؛  حضرت یعقوب وویل : ژر، له خپل خدای څخه؛ستاسولپاره، مغفرت غواړم  .
ددغه مبارک آیت په  اساس،دیعقوب  ع  اولادونه؛له خپل پلاره غواړی چی، دپروردګار په نزد؛ دخپلو اولادونو شفاعت وکړی،اوله خدایه  وغواړی چی،دهغوی ګناهونه وبخښی،ترڅو له مړینی وړاندی، دمتعال پروردګار، لطف او رحمت  دهغوی په برخه شی  .  د شفاعت موضوع، دقرآنکریم په نورو آیتونوکی هم راغلې ده په هغوآیتونوکی چی، متعال خدای پخپله؛خپل پیغمبر ص ته داسی فرمایی : دځان او دمومنینو لپاره بخښنه وغواړه .   دا دمحمد دمبارکی سوری  ۱۹  آیت دئ .
اوهمداراز، دتوبی دمبارکی سوری، په  ۱۰۳  آیت کی فرمایی : په هغوی باندی درود ولیږه چی، ستا درود، دهغوی  دآرامتیا سبب دئ . ځکه نو وینوچی،قرآنکریم، دشفاعت دمسئلی په زمینه کی هیځ مشکل نه لری، په داسی حال کی چی وهابیان،دمحمدبن عبدالوهاب، دویناؤو په اساس،شفاعت شرک ګنی، اوباوری دی چی،له خدای څخه پرته؛له نوروڅخه شفاعت  غوښتل؛له هغه څخه پرته ؛له نوروڅخه دغوښتنی په معنا دی؛ اودا شرک دئ . په داسی حال چی، دقرآنکریم څرګندآیتونه؛ شفاعت کونکئ، داسی صالح انسان بولی چی، دخدای تعالی په نزد،لوړه مرتبه لری؛ اوکولای شی، دګناهکارانو او پروردګار ترمنځ،د یوې واسطې په  شان وی ، اوله  خدای تعالی څخه وغواړی چی، دګناهکارانو  خطاګانی وبخښی .
دهغوګنو روایتونو څخه  هم چی، له  اهل سنت څخه په واګه کی لرو،استفاده کیږی چی،شفاعت؛ هیڅ  ډول مشکل نه لری، بلکه  یو دمنلو وړ کار  ګنل کیږی .
د امام شافعی له قوله؛ د حضرت  پیغمبر ص  په  اهلبیت باندی دتوسل  د جایز والی په هکله، یو  مشهور شعر نقل شوئ دئ چی، ویلی یی دی : آل النبی ‌‌‌‌ذَریعتی  و هم الیه وسیلتی ؛ یعنی د پیغمبر اهلبت  زما شفیع دی، او دوی  دخدای په نزد، زما وسیله او واسطه دی  .
داهل سنت د مشهور او داعتماد وړ عالم، علی ابن احمد سمهوری،   په  کتاب ، وفاء الوفاء ،کی  راغلی دی :  دخدای په نزد؛ له پیغمبر ص ، او دهغه له مقام او شخصیت څخه، مدد غوښتل او دشفاعت غوښتنه، هم دانحضرت له  خلقت څخه مخکی، اوهم  دانحضرت له تولد، اوهم  له  رحلت  وروسته؛ هم دبرزخ  په عالم کی، او هم  د قیامت په  ورځ کی، جایز او روا  ده  . پسله  هغه څخه یی، د اسلام  دپیغمبر ص  څخه، دحضرت  آدم  ع، دتوسل مشهور  روایت، د عمر خطاب له قوله نقل کړئ؛ او لیکلی یی دی :  آدم، دهغی اطلاع په دلیل چی، په راتلونکی کی  داسلام  دپیغمبر  له  خلقت  څخه یی درلوده، دخدای تعالی په  درګاه کی داسی وویل : ای خدایه! دمحمد ص په  حق،له تا څخه غواړم چی، ما وبخښی .
داهل سنت په اعتمادکتابونوکی،منجمله؛ به  صحیح بخاری، مسنداحمد، او سنن ابن ماجه کی، دشفاعت  دفضیلت په هکله  یوشمیر روایتونه او حدیثونه،بیان شوی دی چی، په دوام کی،یوڅو مثالونوته اشاره کوؤ .
په مسنداحمدکی راغلی دی ؛دخدای رسول ص  وفرمایل : زما شفاعت، دخدای په اذن، هغوکسانوته  رسیږی چی، په  ایمان سره، له دنیا څخه لاړشی، اومشرک نه  وی  .
د صحیح بخاری دکتاب  په لمړی ټوک کی هم، دحضرت پیغمبر ص  له قوله دا حدیث  نقل شوئ دئ چی، فرمایی : له ټولو څخه زیات؛ دقیامت  په  ورځ؛ هغه کسان زما په شفاعت سره، خوشبخته کیږی چی، دزړه له کومی او په اخلاص سره، په خدای باندی ایمان ولری .
دسنن ابن ماجه، په کتاب کی هم، دا حدیث راغلی دی چی، دخدای رسول ص  فرمایی : دقیامت په  ورځ، په ترتیب سره؛ پیغمبران؛وروسته پوهان او عالمان؛اوپسله هغه، دخدای دلاری شهیدان، شفاعت کوی  .
متعصب  وهابیان، خپل  درک  دقرآن  او سنت  دپوهیدو معیار، ټاکی؛ دشفاعت  په مسئله کی هم، په کږې  او وژونکې لاری باندی تللی دی  .هغوی  اعلانوی چی، داسلام په  شریعت کی، دخدای په نزد، دواسطی ټاکنه، یو بی ګټی کار دئ . مګر، دغه خبره؛ په بشپړه توګه دکتاب او سنت  په  خلاف  ده .
دهغو حدیثونو په  اساس چی، وویل شول، اهل سنت هم، دشفیع  په  واسطه ګرځولوباندی  عقیده من دی . دحضرت پیغبر اکرم ص  له  قوله ، په  یوبل  حدیث کی چی، دشیعه او اهل سنت په نزد،مشهور حدیث دئ، نقل شوئ دئ چی، فرمایی : زمااهلبیت، ستاسو په  منځ کی، دنوح دکښتۍ په شان دئ چی، هرڅوک  پکی کیناست؛ وژغورل شو؛ او هر څوک چی  سرغړونه  یی وکړه؛ غرق شو .
اهل سنت، د شفاعت په  هکله یوشمیر نور حدیثونه هم  لری .
د طبرانی  په  لیکنه؛ د معجم الکبیر  دکتاب، په  ۱۲  ټوک کی راغلی دی چی ؛ دښاغلی  عبدالله بن عمر له  خوا نقل شوئ دئ چی، ګران نبی ص  وفرمایل : دقیامت په  ورځ به، دخپل څخه لمړنۍ ډله، دخپل اهلبیت شفاعت  وکړم  . پسله هغه؛ دنږدیکت  په  ترتیب، له قریشو؛ بیا له انصارو؛ او له هغوی  وروسته؛ له یمن څخه هغه کسان چی، په ماباندی یی  ایمان  راوړ، اوله ما څخه یی  پیروی وکړه  . بیا له  نورو عربانو څخه، او وروسته؛ د عجم  مؤمنین؛ او هغه کس چی دهغه  شفاعت به وکړم، د فضل  خاوندبه  وی  .
دهغه څه  په  اساس چی، ومو ویل ، معلومه شوه چی، شفاعت  په  دی معنا دئ چی، انسان؛ دخدای له پیغمبر ص، او دمقربو او لوړ مرتبه انسانانو څخه  وغواړی چی، ورته  دخدای  په نزد دعا  او دبخښنی غوښتنه  وکړی، او البته  په  نهایت کی ،متعال خدای؛ بایددغه  غوښتنه ومنی،ترڅو  اجرا شی . داسی شفاعت  دقرآنکریم  دآیتونو، او دشیعه او اهل سنت  له خوا  دنقل شویو حدیثونو،او دعقل او منطق  په  اساس، دمسلمانانو دقبول  وړ دئ .

شفاعت،داهل سنت له نظره

د حقايقو د څرګنديدو او د واقعيتونو د پيژندګلوۍ لپاره له يو بل سره مناظره او بحث (په تيره بيا په دې زمانه کښې چې فکري او علمي وده زيارته شوې ده) کلتوری هدفونو ته د رسيدو تر ټولو غره لا ره ده او که فرضاً د تعصب له وجې يې څوک ونۀ مني ، نو لږ تر لږه خو پرې اتمام حجت کيږي، ځکه څرګنده ده چې عقيده په زوره نهء شی تپل کيدې او که په چاپه زور زياتی هم و منل شی نو د يو څه وخت لپاره به وی . خداې پاک په قران مجيد کې دې مو ضوع ته ډير ارزښت ورکړے او صل يې ګر ځولې دے، او په څلورو ځايونو کښې خپل ګران رسول (ص) ته فرمايي: قُل هَا تُو ا بُرهانَکُم اِن کُنتُم صَادِقِين (اے رسوله) مخالفانو ته ووايه که تاسو ريښتيا وايي؛ نو خپل دليل او برهان راوړئ، [1]

نو اسلام چې نور خلک دليل ، برهان او منطق ته رابلي؛ نو پکار دے چې خپله هم په دليل او استدلال باندې تکيه ولري. خداې پاک په قران مجيد کښې خپل پاک حبيب (ص) ته فرمايي: اُدعُ اِلی سَبِيلِ ربک بالحکمه و المو عظه الحسنة و جادلهم بالتی هی احسن . (اے رسوله (ص) خلک په حکمت ، نيک چلن ، ښکلي بحث او مباحثې سره د خداے لوري ته راوبوله [2]

له : حکمت : نه مراد هغه پياوړې طريقې دي چې په عقل او علم باندې تکيه لري ، او له :  نيکې موعظې : نه مراد هغه معنوي نصيحتونه دي چې د مهربان او عاطفې اړخ لري او د اوريدونکيو پاک احساسات د حق په لور رابرسيره کوي، او له مجادلې : نه مراد يو بل سره په بحث او مقابله کښي: د بحث ،مباحثې، تنقيد او شننې طريقه او روش دي . د بحث دغه طريقه که د حق او انصاف په بنيادوي ، نو په ځينو موقعوکښي د ضدي مخالفانو دقايلولو لپاره ضروري او لازمي وي

مطلب دا چې ځيني انسانان د حقائقو د درک لپاره فکري قوت او مضبوط استعدادلري، چې د داسي کسانو د جذبولو لپاره عقلي دلايل ضروريوي او د ځينو کسانو فکري سويه ټيټه وي او د پيژند ګلوۍ استعداد او وس يي کمزوري وي او ژوند يي له تعصباتو او ځينو نورو عاتونو او جذباتو ډک وي ، نو دغه ډول وګړي په ښه وعظ او نصيحت سره رابلل کيږي . او ځينې کسان کم عقل او ضدي وي او په مخالف لوري باندي د خپلو افکارو د منلو لپاره له هرې خو د ګوزارپه لټه کښې وي . دغه کسان د استدلال، وعظ او نصيحتپه ژبه نه پوهيږي، نو دوي سره بيا مجادله پکار ده ، خو په ښکلې طريقې سره ، يعني داسې بحث او مباحثه چې په انصاف ، ريښتياو او اخلاقو ولاړه وي نو ځکه په مناظروي فن کښي لازم دي ، چې د مناظره کوونکيو تعلقات او ذهني کيفيتونه وتلل شي او په خپله مناسبه موقع کښې ورسره بحث ورشي.

د اسلام ستر پيغمبر حضرت محمد مصطفے(ص) په مختلفو ځايو نو کښې له همدغو دريو طريقو نه ګټه اخيستې ده او خلک يې اسلام ته رابللي دي.

د حضرت پيغمبر اکرم(ص) له پاکو اهلبيتونه امام جعفر صادق(ع) تقريباً ځلور زره شاګردان روزلي دي ، چې يوې ډلې په مختلفو علمي څانګوکښې د مناظرې د فن مهارت درلود،کله به چي مخالفان امام صادق(ع) ته دعلمي لپاره راتلل نو که هغۀ به وخت نه لرلو،نو شاګردانو ته به يې ويل چې له مخالفانو سره مناظره وکړي.

د :ابن ابی العوجا:ديصانی: او : ابن مقفع : او ... په شان ماده پرستو او له خداے پاک نه منکرو کسانو په څو ځلو له امام صادق(ع) او د هغه له شاګردانوسره مناظرې کړې دي . امام به وړومبې دهغوي خبرې واوريدې او بيا به يې د يوې يوي خبرې ځواب ورکاوۀ ، لکه ابن ابی العوجا چې وايي:

امام جعفر صادق ( ص ) به له مونږه غوښتل چې دلايل ووايو مونږ به خپل دليلونه ښه په ازاده توګه بيانول او هغه به راته داسې غوږ ايښې ؤ چې مونږ به خيال کوو چې ګني پړ مو کړو ، خو بيا به چې دهغه وار راغې نو په ډير وقار سره به يې زمونږ د يو يو استدلال شننه کوله او په داسې ډول به ټول ردول ، چې په بحث کښې به يې مونږ ته د هر ډول بانې او پلمې جوړولو لارې بندې کړې : [3]

په قران مجيد کښې د حضرت ابراهيم ( ع ) مناظرې په قران مجيد کښې د او لوالعزم پيغمبر حضرت ابراهيم علیه السلام ځينو مناظرو ته اشاره شوې ده او راښئ چې د حضرت ابراهيم ( ع ) لار وي له عقيدتي ، اجتماعي او سياسي مسائلو نه لا تعلقه او بې تفاوته نشي پاتې کيدې او په کلتوري او نورو سنګرونو کښې په خپلو منطقي خبرو او دلايلو سره د حق دفاع کوي . د حضرت ابراهيم علیه السلام لخوا د بتانو د ماتونې په قيصه کښې راغلي دي چې هغه دبتخانې ټول بتان مات کړل خو لوې بت يې همداسې جوړ بريښود ، او چې کله د نمرود د محاکمې اوقضا غونډ ته راوړاندې کړې شو نو ورته يې وويل : چې ولې دې بتان مات کړل ؟ نو په ځواب کښې يې ورته وويل :

بَل فَعَلَهُ کَبِير هُم هَذا فآسئلو هُم إن کانو يَنطِقُون : بلکې لوې ( بت ) دا کار کړې دې(بتان) خبرې کولې شي نو پوښتنه ترې وکړي (انبياء 62 ايت )

بت پرستانو ورته وويل : اې ابراهيمه؛ تۀ په خپله ښه پوهيږې چې بتان خبرې نه کوي : :حضرت ابراهيم (ع) له همدې موقې نه ګټه واخيسته او ورته يي وويل : نو بيا ولي ددغو عاجزو بتانو ( چي هيڅ ګټه او تاوان نه لري او ديو کار وس پکې نيشته ) عبادت کوي ، ولي او اخير ولې ؟ افسوس دې وي په تاسو او ستاسو په پستو او ادني معبودانو باندې، ايا غور او فکر نه کوي ؟ [4]

د قران مجيد په يو بل ځاې کښې لو لو :

نمرود، حضرت ابراهيم عليه السلام ته وويل : ستا خداې څوک دې ؟

حضرت ابراهيم و فرمايل :

زما خداې هغه څوک دې ، چې مرګ او ژوند يې په اختيار کښې دې زۀ داسې پروردګار ته سجده کوم، دلته نمرود د ساده و ګړيو د تېر ايستلو لپاره له چل نه کار واخست او وې ويل:

اې بې خبره ، دا خو زما په لاس کښې دي هم زۀ خلک ژوند کوم او هم رۀ يې وژنم ، مګر کورې نه چې په مرګ محکوم يو مجرم ازادوم او يو بندي چې په مرګ محکوم نۀ دے هغه وژنم.

نمرود حكم وركړ، چې د پانسۍ يوقيدي ازاد كړئ او يوبل قيدي چې د پانسۍ حكم ورته ندے شوے پانسي يې كړئ.

حضرت ابراهيم(ع) د نمرود د مغالطې په مقابل كې خپل استدلال داسې وړاندې كړ: "يوازې مرګ او ژوند د خداې په اختيار كې نه دي؛ بلكې د هستي ټول عالم د خداې په اختياركې دے په همدې بنياد زمـا خداې سهارنمرله مشرقه راخيژوي اوماښام يې په مغرب كې ډوبوي.كه ته ريښتيا وايې چې دخلكوخداې يې؛ نونمـر له مغربه را وباسه او په مشرق كې يې ډوب كړه.

قران مجيد فرمايي: فَبُهل ِ ت َ الَذ ِ ى كَفَرُ وَاللهُ لا يَهد ِ ى القَومَ الظال ِ م ِ ين.

نمرود (د حضرت ابراهيم (ع) د سرګرځونكى  استدلال او  پوښتنې په وړاندې داسې مغلوب او حيران شو) چى د خبرې توان يې ختم شو، خداې پاک ظالمانو ته هدايت نه كوى"  [5]

دا وې له مخالفانو سره د حضرت ابراهيم (ع) د مناظرو او استدلالونوبيلګې او نمونې چې په قران مجيد كې راغلي دي او راښيي، چې د مناظرو سمې طريقې زده كړو او د كلتورى او ثقافتي سازشونواو دسيسو په مقابل كښې د ټينګواستد لالونواو مناظرو په وسلې سره وسله وال شواو په خپله موقعه دحق دفاع وكړو، لكه په قران مجيد كې لولُو.

يَا ايُهَا الذ ِ ينَ امَنُوا خُذُواح ِ ذرَكُم.  [6]

" ای مؤمنانو! (د دښمن په وړاندې) خپله تياري او امادګي ولرئ.

دا ايت ښي چې مسلمانانوته پكار دى د ژوند په ټولو ډګرونوكې د دښمنانواو سازش كوونكيو په وړاندې هر وخت تياراواماده اوسي. له دغو ډګرونونه يو ډګر فكري اوكلتورى ډګر دے، چې اغيزه يې له نورو زياتـه او ژَوره ده. څرګنده ده چـې د فـكري امـادګي يو اړخ د علمي شننې د طريقو پيژندل دي چې په كار دي په مناسبو موقعوكـې تـرې ګټه واخستل شي او له حقـه دفـاع وشي. حضرت امـام جعفر صادق (ع) له مخالفانو سره د مناظرې او مباحثې د ضرورت په باب په يوه وينا كښې فرمايي:

خاصموهم و بينوا لهم ا لهدى الذى انتم عليه و بينوا لهم ضلالتهم وباهلوهم فى على عليه السلام

" له مخالفانو سره مباحثه وكـړئ او د هدايت او لارښوونې لاره  چې تاسو پرې  روان  يئ  روښانه  كړئ او هغوي ته د هغوي بي لاري په ګوته كړئ.

اودحضرت امام على (ع) په باره كې ورسره مباهله (د ښيروغوښتنه اود باطلې خوا لپاره دخداې پاک له درګاه نه د مصيبت غوښتنه) وكړئ. [7] په همدې بنياد د اسلام ګران پيغمبر حضرت محمد مصطفی (ص)، د هغه د اهلبيتو امامانو(ع) او د هـغوي لارويانو عالمانو به تل پـه مناسبو موقعوكـې استدلالي او قانـع كوونـكي بحثونه، مقابلې او مناظرې كولې او پـه دې طريـقه يـې ډيرو خلقو تـه سمه لاره وښوده او له بې لارېتوبه يې وژغـورل.

( په دى باب وګورئ: احتجاج طبـرسي دوهم ټوک، بحار 9  او 10 ټوكونه)

حـضرت امام محمـد باقر عليه السلام فرمايي:

علماء شيعتنا مرابطون فى الثغر الذى يلى ابليس و عفاريته يمنعونهم عن الخروج على ضعفاء شيعتنا، و عن ان يتسلط عليهم ابليس و شيعته النواصب الا فمن انتصب كان افضل ممن جاهد الروم و الترك والخزر الف الف مره، لانه يرفع عن اديان محبينا و ذلك يدفع عن ابدانهم.

" زمونږ لارويان عالمان او پوهان د هغو پاسوالانو او پولوساتوونكيو په شان دي چې د ابليس او د هغۀ د لښكريانو په مقابل كې يي صف جوړكړے وي او زمونږ په هغو لارويانو باندي چي دخپلې دفاع طاقت نه لري د هغوي د بريدونو او حملو مخ نيوې كوي او همدا رنګه د ابليس او د هغۀ د ناصبي لارويانو لخوا په هغوي باندې د تسلط مخه نيسي، پوهـ شئ چې د دغو عالمانو ارزښت، قدر او قيمت له هغو سپايانو زر ځلې غوره دے، چې د روم، ترک او خزر د كفارو بريدونو په مقابل كې جنګيږي ځكه چي هغوي د اسلامى عقائدو او كلتور ساتندوې او زمونږ د مينه والو د دين څارندوې دي په داسې حال كښې چې مجاهدين د جغرافيائي پولوساتندوې دي.  [8]

د الازهر پوهنتون د ستر مفتى او استاد اوراښاد شيخ محمود شلتوت وينا د مصر د الازهر پوهنتون ( جامعه الازهر) سترمفتى او استاد شيخ محمود شلتوت چې د اهلسنتو يو ستر عالم ؤ په يوه مركه كې وايي:

والباحث المستوعب المنصف، سيجد كثيراً فى مذهب الشيعه ما يقوى دليله و يلتئم مع اهداف الشريعه من صلاح الاسره و المجتمع، و يدفعه الى الا خذه و لاارشاد اليه

"يوڅيړونكې چې دانصاف په بنياد د اسلام په ټولو اړخونو كې څيړنه كوي نو د شيعه مذهب له ډيرو مواردو سره مخ كيږي او دې نتيجې ته رسي چې د دې مذهب دليل مضبوط دے او د ټولنې او كهول د اصلاح او سمونـې په لـړ كې د اسلامى شـريعت له هـدفونو او مقصدونو سره سمون خوري او پدې ډول انسان د تشيع او د هغه  د لارښونو په لور ګروهنه پيدا كوي. " شيخ محمود شلتوت بيا ورپسې څو كورنۍ او ټولنيز مسايل يادوي. او بيا وايي:

" كله چې په دې چارو كې له مانـه پوښتنـه كيږي نو زۀ د شيعه فتوو په بنياد ځواب وركوم."

د اهلسنتود يو داسـې ستر عالم او د قاهـرې د الازهرپوهـنتون د مشرداسې اعتراف ډيرپه زړۀ پورې او اميد بخِښونكې دے چې شيعه مذهب د برهان او استدلال په بنياد او د صحيح اسلام له هدفونو او مقصدونوسره  هماهنګ مذهب ګڼي. د شيعه مـذهب د پـيروي د  سموالي په لړ كې د هغۀ تاريخي فتوا او د قاهرې د سترو عالمانو لخوا د هغې د تائيد په باب تفصيل، به په راتلوونکو مناظرو كې بيان شي.

[1] . (بقره،111....)

[2]  . ( سوره نحل 125 ايت )

[3]  ( و ګوري : بحار 3 ټوک ، 58 مخ )

[4]  ( سوره انبياء ايت 65 )

[5]  ( بقره 260 ايت

[6]  ( نساء ايت 71 )

[7]  (وګورئ: بخارى 10 ټوک 452 مخ)

[8]  (وګورئ احتجاج طبرسى 1ټوک 155 مخ)

په اسلام کښې د مناظرې اهميت

بسم الله الرحمن الرحیم
1.    قرآن کریم که د سوره فاطر ۲۸ آیت کښې الله تعالی فرمايې: إِنَّما يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ؛ حقيقت دادى چې دالله له بندګانو نه يوازې عالمان له هغه نه وېرېږي.
2.    او په روایت کښې له امام صادق علیه السلام نه نقل شوې چې ويفرمايل: كَفَى بِخَشْيَةِ اللَّهِ عِلْما؛ د الله خشیت او ويرې لپاره علم کافی دې. بحارالانوار ج ۲ ص ۲۷
«العِلْمُ نورٌ يَقْذِفُهُ اللهُ في قَلْبِ مَنْ يَشاء» مصباح‏الشريعة، ص16
شیطانی معلومات
3.    وَ لكِنَّ الشَّياطينَ كَفَرُوا يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ-(2)البقرة102
خو هغه شيطانان وو چې خلكو ته يې كوډې ښودلې،
د اهل علم لوړوالى په نورو مومنانو
4.    يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ‏؛ المجادلة(58)/ آيه11
چې كوم كسان ايمان لرونكي دي او كومو كسانوته چې علم وركړ شويدى ، الله به هغوته لوړې درجې په برخه كړي
د دې آیت په تفسیر کښې ابوذر نه روایت دې چې پيغمبر صلی الله علیه و آله وفرمايل: اي اباذر د پوهان په الله، په ملائکو او په پيغمبرانو ګران دي، او علم نه ښوښه وې مګر با سعادته انسان، نو نيکمرغه دې وې پوهان، په ورځ د قیامت کښې. او هغه کس چې د کور نه وځې چې د علم يوه دروازه ځان لپاره خلاصه کړې، نو الله تعالی به د هر قدم په بدل کښې هغه ته د بدر شهيدانو ثواب وليکې، او پوه کس د الله تعالی حبیب دي، او هغه کس چې علم خوښه وې، نو بهشت په هغه واجب دې او په داڅې حال کښې سبا او ماښام کوې چې الله ترې راضی دې، او له دنیا به نه وځې تر دې چې له کوثر نه سیراب نشی، او د بهشت میوه ونخورې او په جنت کښې به د حضرت خضر سره ملګرې وې. بيا يې وفرمايل: دا ټول فضيلتونه د قرآن له دې آیت نه دې چې فرمايلې دې: يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ‏؛ المجادلة.
بحارالانوار ج ۱ ص ۱۷۸، جامع الاخبار ص ۳۷
5.    هَلْ يَسْتَوِي الَّذينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذينَ لا يَعْلَمُونَ؛
ايا پوهېدونكي او نه پوهېدونكي يو شانته كېداى شي ؟
او امام صادق علیه السلام هم فرمایلې: فَضْلُ الْعَالِمِ عَلَى الْعَابِدِ كَفَضْلِ الْقَمَرِ عَلَى سَائِرِ النُّجُومِ لَيْلَةَ الْبَدْر؛ الكافي، ج1، ص34، ح1
علامه طباطبائی د پورتنى آيت په تفسیر کښې ليکې: دا آیت دلالت کوې پر دې باندې چې مومنان دوه ډله دې یو ډله هغه چې يواځې مومنان دې او دويمه ډله هغه چې هم مومنان دې او هم عالمان، او دويمه ډله پر وړومبۍ ډله غوره دي لکه څه رنګ چې فرمايلې دې: «هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ» الميزان في تفسير القرآن، ج‏19، ص188
6.    علم او الهی خلافت
قرآن کریم د سوره بقره ۳۱ نه تر۳۵ آیتونو کښې د حضرت آدم علیه السلام د خلقت او هغه ته د خلیفة الهی مقام ورکولو بیان کړي، چې په دې آیاتو کښې ډيري مهمي نکته او د علم او علم زدکړي او د معلم د مقام او د متعلم په حقله وجود لري، وړومبۍ مونږ دهغه آيتونو او دهغې ترجمه ته کتنه کوو، او بیا يو څو نکتوته اشاره کوو:
وَ إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّي جاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَليفَةً قالُوا أَ تَجْعَلُ فيها مَنْ يُفْسِدُ فيها وَ يَسْفِكُ الدِّماءَ وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَ نُقَدِّسُ لَكَ قالَ إِنِّي أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ (30) وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ كُلَّها ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلائِكَةِ فَقالَ أَنْبِئُوني‏ بِأَسْماءِ هؤُلاءِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ (31) قالُوا سُبْحانَكَ لا عِلْمَ لَنا إِلاَّ ما عَلَّمْتَنا إِنَّكَ أَنْتَ الْعَليمُ الْحَكيمُ (32) قالَ يا آدَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسْمائِهِمْ فَلَمَّا أَنْبَأَهُمْ بِأَسْمائِهِمْ قالَ أَ لَمْ أَقُلْ لَكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ غَيْبَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ أَعْلَمُ ما تُبْدُونَ وَ ما كُنْتُمْ تَكْتُمُونَ (33) وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْليسَ أَبى‏ وَ اسْتَكْبَرَ وَ كانَ مِنَ الْكافِرينَ (34) » البقرة(2)
هغه وخت په زړه كړه چې كله ستا رب پرښتو ته ويلي وؤ چې " زه په ځمكه كښې د يو خليفه پيدا كوونكى يم "، هغو عرض وكړ :" ايا ته په ځمكه كښې داسې يو څوك ټاكې ، چې د هغې نظم خراب كړى او وينې توى كړي ؟ ستا له حمد و ثنا سره تسبيح او ستا له پاره سپېڅلې ستاينه خو مونږ كوو"ويې ويل:" زه پر هغه څه پوهېږم چې تاسې پرې نه پوهېږئ" له هغه وروسته الله ادم ته د ټولو شيانو نومونه وښودل ، بيا يې هغه پرښتو ته وړاندې كړل او ويې ويل " كه ستاسې دا ګومان صحيح وي (چې د خليفه په ټاكنه كښې به نظم وران شي ) نو ددې شيانو نومونه راوښيئ"هغوې عرض وكړ : له نيمګړتيا نه پاك يوازې ستا ذات دى ، مونږ خو صرف دومره علم لرو چې تا مونږ ته راكړى دى ، په حقيقت كښې په هر څه پوهېدونكى او د حكمت خاوند يوازې همدا ته يې.الله ادم ته وويل:"اى ادم! دوى ته ددې شيانو نومونه وښيه ، كله چې هغو ته يې د هغو ټولو نومونه وښودل، نو الله وويل "ايا ما تاسې ته نه و وويلي چې زه د اسمانونو او د ځمكې پر هغو ټولو حقيقتونو پوهېږم چې له تاسې نه پټ دي او څه چې تاسې ښكاره كوئ هغه هم ماته معلوم دي او څه چې تاسې پټوئ پر هغو هم زه پوهېږم"او كله چې مونږ پرښتو ته امر وكړ چې د ادم په وړاندې سر ونه په سجده ښكته كړئ ، نو ټولو سرونه ښكته كړل ، خو ابليس انكار وكړ ، هغه د خپلې لوئۍ په غرور كښې اخته اود كافرانو له ډلې څخه شو.
7.    علم د خلافت او خلیفه له الله ته مخکينی شرط
«وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ كُلَّها» البقرة(2)/ آيه31.
8.    علم د خليفة الله د لوړتيا سبب
«أَنْبِئُوني‏ بِأَسْماءِ هؤُلاءِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ؛
«سُبْحانَكَ لا عِلْمَ لَنا إِلاَّ ما عَلَّمْتَنا إِنَّكَ أَنْتَ الْعَليمُ الْحَكيمُ؛21
9.    د آدم علیه السلام برتيا په پرښتو باندې په سبب د علم او د پرښتو آدم ته سجده په سبب د علم
«قالَ يا آدَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسْمائِهِمْ؛ 23 ويفرمايل:"اى ادم! دوى ته نومونه وښيه ،
«وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْليسَ أَبى‏ وَ اسْتَكْبَرَ وَ كانَ مِنَ الْكافِرينَ؛24
كله چې مونږ پرښتو ته امر وكړ چې د ادم په وړاندې سر ونه په سجده ښكته كړئ ، نو ټولو سرونه ښكته كړل ، خو ابليس انكار وكړ ، هغه د خپلې لوئۍ په غرور كښې اخته اود كافرانو له ډلې څخه شو.
سجده د تواضع او د تسلیم تر ټولوجګپوړي نښه ده
10.    علم ښودنه د انبیاؤ د بعثت هدف
لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنينَ إِذْ بَعَثَ فيهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفي‏ ضَلالٍ مُبينٍ» آل‏عمران‏(3)/ آيه 64
په حقيقت كښې خو الله پر مؤمنانو دا ډېره لويه لورېنه كړېده چې په هغو كښې يې په خپله له هغو نه يو داسې پېغمبر را پورته كړ چې د هغه ايتونه ورته لولي ، د هغو ژوند سوتره كوي او هغو ته د كتاب او پوهې ښوونه كوي ، په داسې حال كښې چې له دې نه مخكښې همدا خلك په څرګنده ګمراهۍ كښې غورځېدلي وو.
11.    قرآن د علم کتاب
الرَّحْمنُ عَلَّمَ الْقُرْآنَ خَلَقَ الْإِنْسانَ عَلَّمَهُ الْبَيانَ؛
رحمٰن (مهربان خداى)د دې قرآن ښوونه كړېده همغه انسان پيداكواو ده ته يې غږېدل ورزده كړل.
12.    د زدکړې وجوب
«وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَكَ إِلاَّ رِجالاً نُوحي‏ إِلَيْهِمْ فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُون‏؛
اى محمده ! له تا نه مخكښې هم چې كله مونږ پېغمبران لېږلي دي د هغو خلكو لوري ته چې مونږ خپل پيغامونه ليږل له سړيو پرته مو بل څه نه دى ليږلى. له با خبرو خلكو نه پوښتنه وكړئ كه تاسې په خپله نه پوهېږئ،
13.    زدکړه حد نه لري
پاسنی حدیث کښې وړاندې پيغمبر فرمايې: أَلَا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ بُغَاةَ الْعِلْمِ پوهه شي چې الله تعالی هغه کسان چې له حد نه زیات زدکړه کوې خوښه وې، بغاة جمع ده د بغي په معنی د (د يو شي طلب د حد نه زیات) قاموس قرآن، ج‏1، ص207
14.    د ښځو زدکړه:
طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَة د علم زدکړه په هر مسلمان نر او ښځه واجب دې.

اسلام کښې د علم ارزښت

د علامه محمدمعين الدين ابوالفضل،افغاني يو بل علمی کاوش: د قرآن په پښتو ژبه کښې تفسیر.  سره د لفظی ترجمه او علمی تحقیق

Publisher

د قرآن پښتو تفسير او علمي تحقيق

مولوي عصمت الله عزام
بسم الله الرحمن الرحيم
نحمده ونصلی علی رسوله الکريم امابعد:
بنده دالله پاک له لوري دنېکوکاروپه ترسره کولواوله بدوکاروڅخه په ځان ساتلوسره په ټولواوقاتوکي ماموردی.
په ځانگړي توگه دعمرپه آخري برخه کي
اوانسان هغه وخت کامياب دی کله چي يې خاتمه(دژوندآخري) ښه شوله.
رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمائلي دي:انماالاعمال بالخواتيم (بخاري،مسلم)
يعني اعمال په خاتموپوري تړلي دي!!
چاته چي الله پاک په آخري عمرکي دنېک عمل توفيق ورکړونودده لپاره الله پاک دخاتمې ښه کېدنه ليکلې اوڅوک چي الله پاک په دغه وخت کي پرېښود،دنېکو
توفيق يې ورنه کړاودده آخري خاتمه يې په بديواوگناهونوسره وکړه نوده خپل رب ناراض کړاوخاتمه يې خرابه شوه(نعوذبالله من ذلک)
دخاتمې دسمولواهتمام کول اوداچي څنګه انسان په دې بريالی شي چي خاتمه يې په اسلام اوښواعمالو باندي شي داډېرمهم کاردی،دادمتقيانواوصالحانوکاردی
الله جل جلاله موږپه دې هڅولي يوچي موږبايدښې خاتمې ته درسېدلوهڅي وکړوالله جل جلاله فرمايلي دي : يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلاَ تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ [آل عمران: ۱۰۲].
)اې مومنانو!له الله څخه ووېرېږئ څرنگه چي ښايي هماغسي وېرېدل اومه مرئ مگرداچي تاسومسلمانان وی!!)
حق تقوی دې ته ويل کېږي چي له گناهونوڅخه په ځان ساتنه کي خپل پوره طاقت استعمال کړل شي نوحق تقوی اداشوه،که څوک دخپل پوره طاقت تراستعمالولو وروسته په کومه ناروا کي اخته شي نودتقوی دحقوقوخلاف نه ده(معارف ص:۱۲۸ج۲)
په اسلام باندي دمړه کېدلومطلب دادی چي هروخت داسلام پابندواوسئ ځکه څوک چي په کوم حالت باندي ژوندتېروي پرهغه باندي مرگ ورته راځي.
دخاتمې دښې کېدلولپاره هڅي کول دنېکانوآخري هدف دی
الله فرمايي: : وَوَصَّى بِهَا إِبْرَاهِيمُ بَنِيهِ وَيَعْقُوبُ يَا بَنِيَّ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى لَكُمُ الدِّينَ فَلاَ تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ [البقرة: 132]
(ترجمه:اوپه همدې(دين)باندي ابراهيم(عليه السلام)هم خپلوزامنوته وصيت کړی وو اويعقوب(عليه السلام)هم(چي)اې زامنو!دادين الله(جل جلاله)درته غوره کړی،نومه مرئ مگرداچي تاسومسلمانان وی!!)
په ذکرشوي آيت کي حضرت ابراهيم عليه السلام خپل اولادته وصيت کړی اوله دوی څخه يې ژمنه اخيستې چي دوی دي له اسلام پرته په بل حالت اوبل دين نه مري.
ددې مقصددادی چي په خپل ژوندانه کي پراسلام اواسلامي تعليماتوپه کلکه عمل کوئ ترڅوالله پاک ستاسوخاتمه هم پراسلام باندي وکړي(تفسيرمعارف القرآن ص:۳۴۷ج۱)
اوالله پاک دصافوعقلودخاوندانوپه صفت کي فرمايلي دي:
رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَيِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الأَبْرَارِ [آل عمران: 193]،
(ترجمه :زموږربه!نوگناهونه راته وبخښه اوبدی مو ورژوه اوله نيکانوسره مووفات کړه!!)
اودتوبه گاروپه هکله يې فرمايلي دي: رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَتَوَفَّنَا مُسْلِمِينَ [الأعراف: 126]
(ترجمه :زموږربه!پرموږصبر راتوی کړه!اومسلمانان موله دُنياتېرکړه!!)
يعني الله تعالی ته دتوبه گاروصفت دادی چي دښې خاتمې لپاره له الله پاک څخه دُعاگاني غواړي
دانسانيت سترلارښودجناب محمدرسول الله صلی الله عليه وسلم هم انسانانوته لارښوونه کړې چي بايددوی خاتمه له پامه ونه غورزوي
وَعَن ابنِ مَسعُودٍ رَضِي الله عَنهُ قَالَ:حدثنارَسُولُ الله صَلی اللهُ عَليه وسلم وَهُوَالصَادقُ المَصدُوق ان خلق اَحَدکُم يجمع في بطن امه اربعين يومانطفة ثم يکون علقة مثل ذلک ثم يکون مضغة مثل ذلک ثم يبعث الله اليه ملکاباربع کلمات فيکتب عمله واجله ورزقه وشقي اوسعيدثم ينفخ فيه الروح فوالذي لااله غيره
إنَّ أَحدَكم لَيَعمَل بعمَلِ أهلِ الجنّة حتى مَا يَكونُ بينَه وبينها إلاّ ذِراع، فيسبِق عليه الكِتابُ، فيعمل بعمَل أهل النّارِ فيدخُلها، وإنَّ أحدَكم ليَعمَل بعمل أهلِ النّار حتى ما يكون بينَه وبينها إلا ذِراعٌ، فيسبِق عليه الكِتابُ، فيعمَل بعمل أهلِ الجنّة فيَدخُلها)) (متفق عليه\مشکوة المصابيح۲۰ج۱)
له حضرت عبدالله بن مسعودرضی الله عنه څخه روايت دی چي رسول الله صلی الله عليه وسلم چي صادق اومصدوق دی، موږته وفرمايل:
چي په تاسوکي دهريوه پيدايښت داسي کېږي چي نطفه دمورپه نس کي څلويښت ورځي جمع اوسي،بيادغومره ورځي وينه وي،بيادغومره ورځي غوښه وي،بياالله تعالی ده ته يوه ملائکه دڅلورو خبرو دليکلولپاره ورلېږي.
هغه ملائکه دده عمل ،دده مرگ،دده روزي اودده نيکمرغه اوبدمرغه کېدل په تقديرکي ليکي.
په هغه ذات قسم دی چي له ده پرته څوک دعبادت لائق نشته چي په تاسوکي يوتن دجنتيانوعملونه کوي تردې چي دده اودجنت ترمنځ يوازي ديوه لاس فاصله پاتېږي چي دتقديرليکلی رامخ ته کېږي اوددوزخيانوپه څېرعمل پيلوي اودوزخ ته داخلېږي اوپه تاسوکي يوتن ددوزخيانوپه څېرعملونه کوي تردې چي دده اودوزخ ترمنځ يوازي ديوه لاس فاصله پاتېږي چي دتقديرليکلی رامخته کېږي او دی دجنتيانوپه څېرعمل پيلوي اوجنت ته داخلېږي. (بخاري،مسلم)
له دې حديث څخه داخبره معلومه شوه چي اصلي اعتبارخاتمې ته دی.
له دې کبله بايدنېک عمله انسان دخپلونېکواعمالوله امله لويي،تکبر اوفخر ونه کړي اوبايددتل لپاره دوېري اواميدپه حالت کي واوسي ځّکه دښې خاتمې علم دالله سره دی.
او بايدانسان له خاتمې څخه بې غمه اوبې فکره نه شي.
په انساني ژوندانه کي آخري ساعت دانسان دژوندخلاصه ده:څوک چي په خپل ژوندکي دالله پاک په عبادت کي مصروف وي،نودغه حالت به يې دده دژوندپه آخري شېبوکي راښکاره کېږي اوکه څوک په بدوکاروکي مصروف وي يايې ظاهرًاښه کارونه کول خواخلاص يې په عبادت کي نه وو، نوددوی بدي هم په آخري حالت کي راڅرگندېږي.
ډېرانسانان ظاهرًانېک عمله وي خودخاتمې دنږدې کېدلوپه وخت کي داسي نافرمانۍ اوگناوي شروع کړي چي له امله يې خاتمه خرابه اودتل لپاره دبدمرغۍ سره مخامخ شي.
دبېلگي په توگه ابليس څومره لوی عبادت کوونکی وو؟
په آسمان کي دملائکوسره يوځای اوسېده اويوځای يې عبادتونه کول.
له بعضوآثاروڅخه معلومېږي چي څولکه کاله يې دملائکوسره په ملگرتياکي عبادتونه وکړل(ترغيب المسلمين ص:۳۰)
خوپايله يې داشوه چي هرچاته معلوم دی چي رټل شوی اودلعنتونومستحق وگرزېد.
بلعوم بن باعوراءدحضرت موسی عليه السلام په زمانه کي وو،ډېرلوی عالم وو،تردې چي دده په هکله ويل شوي دي چي اسم اعظم ورته معلوم وو.
خوپايله يې داشوه چي نه يوازي داچي له ثوابونومحروم شوبلکي پرکفرباندي مړشواودتل لپاره په عذابونوکي مبتلاشو.
الله پاک دي موږټولوته ښه خاتمه راپه برخه کړي.
دخاتمې دسمېدلولپاره ځيني کارونه شته،چي څوک هغه کوي نوانشاءالله خاتمه به يې نه خرابېږي.
هغه کارونه انشاءالله تعالی وروسته ليکو.
له درنولوستونکوڅخه هيله کوم چي هغه ټول په غورسره ولولي اوپه ځان کي يې دراوستوکوشش وکړي.
څودتل لپاره مونېکمرغي اوبری په برخه شي
وصلی الله علی نبينامحمدوعلی آله واصحابه اجمعين

دخاتمې(دژونددآخري حالت)دښه کېدلواهميت

صفی الله باران
موږ دومره کمزوري يو چې خپله رانه شيطانان جوړدي!
د روژې درېمه ورځ وه د کلي جامع مسجد ته لاړم، خطيب صيب ډېر په خوند تقرير شروع کړی وه او د روژې په فضايلو يې خبرې کولې، پس له اوږدې مودې مې د لومړي ځل لپاره له خپل خطيب نه غير سياسي پرته له مرده باد او زنده باد څخه تقرير اورېده.
ډېر خوند يې راکړ مولوي د خپل خبرو په دوام کې وويل چي اوو خلکو! روژه ډېره برکتي مياشت ده، د جنت دروازې په کې خلاصې وي د دوزخ دروازې په کې تړلې وي، شیطانان په کې تړل کېږي، لنډه دا چې د عبادت سيزن ده عبادتونه وکړې، خدای جل جلاله نه مغفرت وغواړې، دعا په کې نه رديږي بيا د روژه ماتې دعا! ليله القدر ته اماده ګي ونيسي، اعتکاف وکړي، صدقې ورکړې، نوافل په کې د فرايضو هومره اجر لري.
د شيطانانو د تړل کېدو خبره يې بار- بار يادوله فکر کوم په اړه يې ترې د ابو هريره رضی الله تعالی عنه حدیث هير وه اخر ور په زړه شو وې ويل : آوو خلکو دا زما وينا نه ده د حديثو په غټ کتاب مسلم شریف کې راغلي (عن أبي هريرة ـ رضي الله عنه ـ أن رسول الله ـ صلى الله عليه وسلم ـ قال: \"إذا جاء رمضانُ فتِّحت أبواب الجنة وغلِّقت أبواب النار وصفِّدت الشياطين\").
ژباړه: د ابوهريره رضي الله تعالي عنه رانقل کړي حديث شريف کې راځي چې نبي کريم صل الله عليه والسلم وفرمايل: کله چې د روژې مياشت راشي د جنت دروازې به پرانستلی شي او د دوزخ دروازې به وتړلی شي او شيطانان به په زنځيرونو وتړلی شي.
له لمانځه وروسته کورته راغلم، په سوچونو کې ډوب وم چې خدايه! سږ اختر به هم د ډېرو خلکو کالی له خياطانو سره پاتي شي! سږ اختر به هم ډېرې ځوانې ناويانې نکروزي په لاسونو نه ږدي! سږاختر به هم ډېر کوچنيان خپل خوږ پلار ته د اختر مبارکي ورکولو نه محروم وي! سږ اختر به هم ډېری ميندی د اختر لومړۍ مبارکۍ خپلو اولادونو ته د خاورو تر انبار لاندې په خيالی اوازونو اوروي!؟؟؟ اوکه نه سږ اختر به لخيره خير خيريت وي، خياطان به لا وارثه کالی په دوکان کې نه ذخيره کوي، ټولې ناويانې به په لاسونو نکروزې ږدي، ټول کوچنيان به د اختر مبارکي اوري او وايي او څوک به هم د اختر ورځ د قبرونو په سر په ژړاګانو نه لمانځي.
بيا به مې ويل دا خیال ده ښايي تير کال بيا تجربه کړو او خدای مکړه له تيره هم بد تر اختر نه وي، بيا به مې ويل چې مولوي صاحب خو ويلي چې شيطانان تړل کېږي، نو چې شيطان وتړلي شي بيا خو له انسانانو سره بل څه نشته چې جرمونه دې پرې تر سره کړي.
بیا به سوچ راغي چې تير کال خو به هم شيطانان تړل شوی وه ولې ...
نور نو رانه ځانه ورک شو چې حقيقت څه شی ده او مجاز څه شی ده، اخرمې د احاديثو يو کتاب را واخيست او په دې اړه مې پلټنه شروع کړه، راته څرګنده شوه چې يواځې متمرد شيطانان تړل کېږي هغه هم په مجازي مانا سره او نور واړه-واړه شيطان ګوټي خوشي وي.(٭) ماويل: ځه که خداي کول واړه – واړه شيطانانو باندې خو مو زور رسيږي انشا الله دا واړه شيطانان به راباندي زورور نه شي چې د ګناهونو مرتکب شو خو خبر نه وم چې موږ دومره بې لارې شوې يو چې شيطانانو ته بيخي اړتيا نشته موږ خپله ټول شيطانان شوي يو، نو ځکه خو سيلاب هم را باندې زړه خوږ نه کړ او په لس ګونه کورنۍ يې راته تر اختر دمخه د وير په ټغر کښينولې.
٭ په حديث کې د شيطانانو تړل کېدل په زنځيرونو دا مانا نه لري چې رښتيا دې زنځيرونه را واخستل شي او شيطانان دې ورباندې وتړل شي بلکه مسلمانان به د ګناهونو د مرتکب کېدو نه په امان وي. همدا راز د مجازی مانا په اساس هم په یو بل روايت کې راځي چې ټول شيطانان به نه تړلی کېږی يواځې سرکښه او زورور شيطانان به تړل کيږي او کمزوري شيطانان به نه تړلي کيږي. \"صفِّدت مرَدَة الشياطين\"

موږ دومره کمزوري يو چې خپله رانه شيطانان جوړدي!

مولوي عصمت الله عزام
بسم الله الرحمان الرحيم
الحمدلله لوليه والصلاة والسلام علی نبيه وعلی آله واصحابه المتادبين بآدابه امابعد:
شيطان دانسان اصلي دښمن دی،داسي خطرناک دښمن دی چي دانسان دين ورخرابوي،غواړي چي دالله پاک سره يې په مخالفت کي واقع کړي،
چي په دې لټه کي دی چي انسان هم دځان په څېردالله پاک سره په دښمنۍ کي اخته کړي  اودتل لپاره يې په عذابونوکي گرفتارکړي،دې هدف ته د رسېدوپه لاره کي شيطان له هرممکن کوښښ څخه کاراخلي اوهرهغه کار کوي چي په هغه سره خلگ دالله پاک له لاري اوړي اوپه نافرمانيوکي يې اخته کوي.
تقريبًا شيطان لس دامونه  چي په هغوسره انسان دالله پاک له لاري اړوي او په  خپلولوموکي يې رانيسي.هغه دادي :
۱:شيطان غواړي چي په انسان باندي کفراوشرک وکړي،که په دې کارکي کامياب شو،نوددُښمنۍ اوريې يخ  اوپه آرام شي.
ځکه که شيطان داکارپه انسان وکړونوشيطان خپل مقصدته ورسېده.
بياکه دغه سړی هرڅومره ښه کارونه کوي، فائده نه ورته کوي اوالله پاک يې  عبادتونه نه قبلوي،هسي به ځان ډېرستړی کړي خودالله په دربارکي يې هيڅ عبادت دقبلېدلوجوگه نه دی.
ځکه الله پاک فرمايي:وقدمناالی ماعملوامن عمل فجعلناه هباءًامنثورًا (الفرقان)(اوهرڅه عمل چي دوی کړی وو،موږوروړاندي شولو،نوهغه مو دوړه دوړه والوزوو)
داآيت مبارک ديوه سوال جواب دی،هغه داچي دغوکافرانوته الله پاک عذابونه ورکوي،په داسي حال کي چي دوی ښه کارونه هم کړي دي، خيراتونه يې کړي وواوهمدارازنورگڼ شمېرعبادتونه يې کړي دي،نودوی ته ولي عذاب ورکول کيږي؟
جواب اوشوچي هغه ښه کارونه ددوی دشرک اوکفرله امله بې فائدې او برباددي.
۲: شيطان کوشش کوي چي بنده په شرک اصغر(رياء)کي اخته کړي.
شيطان داکوشش کوي چي دده نيت ورخراب کړي،داسي نيت يې په عبادت کي ورپيداکړي چي خلک مي وويني،نووبه  وايي چي گوره داداسي ښه سړی دی،داسي ښه کارونه کوي .نودی دخلکومخته عبادت کوي خوپه يوازي والي کي يې نه کوي،يادخلکومخته په اطمينان سره اوږدلمونځ کوي خوچي يوازي شي بيايې په تلوارسره کوي،يايې يوعبادت يوازي وکړي اوبيايې خلکوته تذکرې کوي چي زه داسي عبادتونه کوم.
که په دې سره شيطان بريالی شو،نوهم به دده عبادت وربربادکړي اوهم به يې په گناه کي اخته کړي.
په حديث قدسي کي راغلي دي الله پاک فرمايلي دي:انااغنی الشرکاء،من عمل عملااشرک فيه معی غيري،ترکته وشرکه.(رواه مسلم)
زه په ټولوشريکانوکي له شراکت څخه ډېروېزاريم:څوک چي داسي کاروکړي،چي په هغي کي يې زماسره بل څوک شريک کړ،زه هغه اودهغه شراکت پرېږدم!!
يعني په دُنياکي خلک يوکارکوي،نودځان سره بل  څوک شريک کړي اوپه ګډه کارکوي.الله فرمايي:چي زه شريک ته اړتيانه لرم،زه دکارونوپه ترسره کولوکي دبل چامرستي ته اړتيانه لرم اوله داسي شريک څخه وېزاريم.
همدارازپه عبادت کي هم له شراکت څخه وېزاريم.
که څوک يوعبادت وکړي اوپه هغه کي زماسره بل څوک شريک کړي نوزه به هغه دده دشريک سره پرېږدم.يعني زه دهغه عبادت ثواب نه ورکوم.
په بل روايت کي راغلي دي چي الله فرمايي:زه ترې وېزاريم،هغه عبادت يې دهغه چالپاره دی دچالپاره چي يې کړی دی.(مسلم)په دې کي دي سړی دځان سره فکروکړي چي څومره دتأسف ځای دی چي څوک په دُنياکي ځان په عبادتونوکي کړوي،ستړی وي،خپل مال مصرفوي اوجهادکوي خودقيامت په ورځ به  بياهم دالله پاک په دربارکي خواراوذليل ولاړوي.
اوپرځای دثواب به يې عذاب په برخه وي له دې امله چي دده په عبادت کي اخلاص نه وو،نوروته يې ځان ښودنه مقصدوه،څوخلگ ده ته ښه سړی، سخي،مجاهداوعابدووايي!!دداسي سړي په حقيقت کي په الله پاک، دقيامت  په ورځ اوپه حساب اوکتاب باندي صحيح يقين نشته  اوياترې غافل دی ځکه څوک چي ددغوټولوخبرويقين ولري،هغه بياولي په خپل عبادت کي دمخلوق ستاينه غواړي،په داسي حال کي چي دمخلوق له ستايني هيڅ نه جوړيږي.
۳:شيطان کوشش کوي چي بنده په  عبادت باندي  مغرورکړي.
په زړه کي يې داسي فکرورپيداکړي چي زه  خوډېرښه سړی يم،داسي عبادتونه کوم،نوبس جنت زمالپاره دی،نورخلک ګناهګاردي اوزه دادی دالله پاک په عبادت کي مصروف يم،نوزه ډېرښه سړی يم.
په داسي حال کي چي دمؤمنانوسره صفت دادی چي دوی به په خپلو عبادتونوباندي نه مغروره کيږي.
که هرڅومره عبادت کوي بيابه هم له الله پاک څخه وېريږي چي داسي نه وي دغه عبادت مي قبول نه شي.
علماووفرمايلي دي:ان في العبادات آفات مالاتحتاجون معهاالی المعاصي.(په عبادتونوکي داسي آفتونه شته چي دهغوسره تاسوګناهونوته نه  محتاجيږئ!!)يعني دعذاب لپاره داهم پوره ده چي عبادت په سمه توګه نه کوې،ګناه ته ضرورت نشته ځکه بنده چي کله عبادت وکړي نودده په عبادت کي ډېري کمياني وي،اخلاص پکي کم وي،دسنت تابعداري پکي کمه وي،توجه الله ته پکي کمه وي اوهمدارازعاجزي الله ته پکي کمه وي.
نودغه ټولي نېمګړتياوي په عبادت کي وي،نوپه داسي حال کي په دې عبادت باندي دالله پاک حق نه اداکيږي.
دمؤمنانوصفت الله جل جلاله  داسي بيان کړی دی چي دوی دشپې زياته حصه په عبادت کي تېروي خوبياهم وَباالاسحارهم يستغفرون (الذاريات   ۱۸) (اودپېشنمي په وخت کي بخښنه غوښتله)يعني په خپل عبادت باندي غرورنه کوي،بلکي دعبادت کولوسره هم په خپلي کمزورۍ باندي اقرار کوي.
په دې کي اشاره ده چي که هرڅومره څوک ډېرعبادتونه کوي،بيابه هم په خپل عبادت باندي مغروري نه کوي.نوله دې امله بايدبنده له الله پاک څخه داسي ووېرېږي اوله الله پاک څخه دخپل عبادت دنېمګړتياله امله بخښنه وغواړي.خوشيطان داکوشش کوي چي پرځای ددې چي دی دنېمګړتياووله امله بخښنه وغواړي،برعکس يې په عبادت مغروره کوي اوپه دې توګه يې دعبادت له فائدې بې برخي کوي.
۴:څلور م دام دشيطان دادی چي دانسان په زړه کي ديوچاسره حسداوکينه پيداکړي،نوکه هغه حقه خبره کوي،دده په زړه کي داورواچوي،چي که ته  هم دده مسئله ومنې،دده خبره تائيدکړې، نودی په دې سره مشهوره کيږي،دخلکوپه مينځ کي مقبوليت پيداکوي اوداداسي شوه لکه زه چي په ده پسي روان شوم!!
نوددې ضداوعنادله کبله شيطان په دې بريالی شي چي  دی دحق مقابلې ته چمتوکړي.اوپه دې توګه يې په غلطه خبره کلک اود حق له قبلولوڅخه يې وګرزوي.
له حضرت عبدالله بن مسعودرضی الله عنه څخه روايت دی چي رسول الله صلی الله عليه وسلم  وفرمايل:هغه څوک به جنت ته نه داخليږي دچاپه زړه کي چي دذرې په اندازه لويي وي.نويوه سړي وويل:يوکس داغواړي چي دده دي ښائسته جامې وي اوښائسته څپلۍ دي يې وي(نوآيادالويي بلل کيږي؟) رسول الله صلی الله عليه وسلم  وفرمايل:الله ښائسته دی،ښائست خوښوي(يعني دالويي نه ده)الکبرُبَطَرُالحَق وغَمطُ الناس(لويي دحق ردول اودخلکوسپک ګڼل دي)(مسلم شريف)يعني په چاکي چي دادوه صفتونه وو،هغه متکبراولويي کوونکی دی:يوداچي حق خبره نه مني اوبل داچي خلکوته په سپکه ګوري!!
دادوه صفتونه که په چاکي دذرې په اندازه پيداشول،نوله جنته محروم شو.
۴:دشيطان کوشش داوي چي بنده په داسي عبادت کي  اخته کړي چي دهغه نه الله پاک حکم کړی وي،نه يې له نبي اکرم صلی الله عليه وسلم  څخه ثبوت وي،نه يې له صحابووڅخه ثبوت وي اونه هم دمجتهدينوپه اجتهادکي دهغه کارثبوت وي.نوعبادت به هم کوي خوالله پاک ته به دقبول وړنه وي .
ځان به ستړی کړي خونه يوازي داچي دعبادت فائده به ونه ويني بلکي ګناه به ورپسي وليکل شي.
۵:شيطان کوشش کوي  چي بنده په لويوګناهونوکي مبتلاکړي.
که په دې کارسره بريالی شونوداګناوي ورته وړې ښکاره کړي، داميدونو دروازې ورباندي راخلاصي کړي،شيطان ورته وايې چي اوس خوځوان يې!وروسته به توبه وباسي،اوس خپل طبيعت سموه،هرڅه چي کوې کوه بيابه توبه وباسې!!
په داسي حال کي چي مرګ خودانه غواړي چي داپرېږده تراوسه يې ارمانونه پاته دي،مرګ نه نمبرلري اونه مشراوکشرته ګوري اونه يې هم وخت معلوم دی .
نوهوشيارهغه دي چي ځان مرګ ته تيارکړي اوددُنياپه فاني ژوندباندي دوکه نشي .
۶: دشيطان بل کوشش داوي چي بنده په وړوګناهونوکي اخته کړي.
اوورته وايي :داخودومره ګناه نه ده،له لويوګناهونوخودي ځان ساتلی،داخوپه لمانځه اواوداسه سره هم له منځه ځي!
تردې چي داسي اندازې ته يې ورسوي چي دلويوګناهونووالا(چي له الله پاک څخه ويريږي اوپه خپلوکړوباندي پښېمانه وي)ترده غوره شي ځکه چي لويه ګناه هم په توبې سره ختميږي اووړه ګناه چي څوک تل کوي،له هغې څخه لويه جوړيږي .
اوبل داچي دالله پاک ناراضتيامعلومه نه ده،چي په کومه ګناه الله پاک ډېرناراضه کيږي.
۷: شيطان کوشش کوي چي بنده په مباح کارونوکي مبتلاکړي،څوپه دې سره يې وخت ورضائع کړي اوله عباداتوڅخه يې راوګرزوي.
نووختونه به هسي عبث ورباندي تېرکړي اوموقع به يې له لاسه ووزي ځکه  دغه ورځ چي پرتاتېره شوه بياترقيامته پوري بېرته نه درباندي راګرځي.
۸:شيطان کوشش کوي چي بنده په داسي عبادتونوکي مشغول وساتي،چي دهغوثواب کم وي.په دې سره يې له راجح اوغوره عبادت  څخه راګرځه  وي اوپه داسي کارونوکي يې اخته کوي چي که څه هم ثواب لري خوثواب يې کم وي اوددې پرځای يې له داسي عبادت څخه راوگرزوي چي ثواب يې تردې زيات وي .
۱۰:که څوک له مخکي ټولودامونوڅخه راتېرشواوشيطان په خپلو ټولو پلانونوکي ناکام شو،نوبيابه خامخاورباندي امتحانونه راځي،په داسي حالت کي شيطان ته بيا موقع په لاس ورځي اوکوښښ کوي چي داسي خبره يې ترخولې وباسي چي الله پاک ترې ناراض کړي،ياورباندي دبې صبرۍ خبري کوي اويايې له عبادتونوڅخه راوګرزوي نوانسان به په دې حالاتوکي هم له الله پاک څخه دُعاګاني غواړي اودصبراواستقامت کوښښ به کوي
الله جل جلاله فرمايي:الم٭احسب الناس ان يقولواآمناوهم لايفتنون٭ ولقدفتناالذين من قبلهم فليعلمن الله الذين صدقواوليعلمن الکاذبين٭ (العنکبوت:۱\۲\۳\)الم.آياخلکودا ګڼلې  چي دوی ته دغسي پرېښودل شي کله چي ووايي:موږايمان راوړی اوڅه ازمايښت نه يې نه کيږي اوحال دادی چي له دوی مخکي خلک موازمايلي دي،نوالله خوبه حتمًاداښکاره کوي  چي  چارښتينولي کړې اوخامخابه دورغجن هم ښکاره کوي)
يعني يوازي په دې نه شئ خلاصېدلای چي تاسودايمان دعوه وکړه چي موږمسلمانان يوبلکي ددې سره به پرتاسوباندي خامخاامتحانونه راځي،مصيبتونه اوتکليفونه به درباندي راځي،په دې سره موالله پاک امتحان اخلي چي تاسودايمان په دعوه کي رښتيني ياست اوکه درواغجن ياست؟ځکه چي په امتحان سره مخلص اوغيرمخلص سره بېليږي. ددې مثال داسي دی تاسوفکروکړئ!دپسرلي په موسم کي هره ونه شنه وي، هرډول نباتات تازه وي،خوليکن دخزان په موسم کي سره بېلېږي،دصبروني يوه يوه پاته شي اونوري زېړي شي.تردې مخکي نه معلومېدلې،دصبروني په نوروکي ورکي وي،خودخزان په موسم معلومي شولې.
نوهمداراز دخوشحالۍ اوراحت په وخت کي مخلص اومنافق نه سره معلوميږي،خوچي امتحانات راشي،تکليفونه اومصيبتونه راشي،په دې وخت کي مخلص اومنافق سره بېلېږي.
که په دې وخت کي څوک کلک په دين پاته شو،نودا مخلص دی.
دادشيطان دامونه دي چي غواړي په دغوسره انسان ښکارکړي اودالله پاک له عبادته يې محروم کړي.
الله پاک مودي په خپل فضل اوکرم سره له دغه ستراوخطرناک دښمن څخه وساتي آمين يارب العالمين
وصلی الله علی نبينامحمدوعلی آله واصحابه اجمعين
© http://www.benawa.com/fullstory.php?id=57448#ixzz2mLHfoGgT

شيطان څنگه انسان دالله له لاري اړوي؟

مولوي عصمت الله عزام
بسم الله الرحمان الرحيم
نحمده ونصلي علي رسوله الکريم امابعد:
دحضرت عيسي عليه السلام په هکله صحيح خبره داده چي هغه دټولي نړۍ لپار نه بلکي  يوازي دبني اسرائيلولپاره رالېږل شوي وو.
په خپله حضرت عيسي عليه السلام په وارو واروويلي دي چي هغه بني اسرائيلوته راغلي دي.
الله پاک دده په هکله فرمايي: ( وَإِذْ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ يَا بَنِي إِسْرائيلَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ(الصف ۶){اويادکړه دمريم دزوي عيسي(عليه السلام) هغه خبره چي  هغه ويلي ووچې اې بني اسرائيلو:زه تاسوته دالله لېږل شوي استازي يم)
په بل ځاي کي الله پاک دده په هکله فرمايي:وَرَسُولًًااِلي بَنِي اِسرَائِيلَ(سورة آل عمران آيت:۴۹)
ژباړه:اوبني اسرائيلوته دي پيغمبر(لېږو)
نوپه دغو مبارکو آياتونو کي په صراحت ويل شوي چي هغه يوازي بني اسرائيلوته راغلي وو،زموږدپيغمبرجناب محمدرسول الله صلي الله عليه وسلم په څېرنه ووچي نبوت يې عام،دټول انسانيت لپاره اوترقيامته پوري دي.
دغه خبره چي حضرت عيسي عليه السلام عالمي پيغمبردي،دټولي نړۍ لپاره راغلي دي،دلومړي ځل لپاره پولس رامنځ ته کړه چي يومنافق يهودي وو،له ده مخکي دغي عقيدې په عيسايانوکي سابقه نه درلودله،داپه داسي حال کي چي دغه خبره دحضرت عيسي عليه السلام ددعوت سره په څرگنده ټکرده لکه څنګه چي الله پاک دهغه خبره بيان کړې ده اوهمدارازداوسني انجيل دبيان سره هم ټکرده هغه داسي وايي:عيسي جواب ورکړو:زه تش داسرائيل دکورنۍ دورکوشووگډو(پسو)لپاره رالېږل شوي يم(انجيل متي باب :۱۵آيت :۲۴)
نومعلومه شوه چي دپولس دعوه بې ځايه اووروسته رامنځ ته شوې ده اوصحيح خبره داده چي حضرت عيسي عليه السلام يوازي دبني اسرائيلولپاره رالېږل شوي وو.
نوپه داسي حالت کي چي عيسايان دعيسايت په طرف له بني اسرائيلوپرته نوروخلکوته بلنه ورکوي،داله دې امله هم ناسم اوغلط کاردي چي حضرت عيسي عليه السلام خوددوي لپاره نه دي راغلي.
نودحضرت عيسي عليه السلام دين خوله يوې خوامنسوخ دي اوپه اصلي بڼه کي وجودهم نه لري اوله بلي خواکه باالفرض منسوخ نه شي اواصلي انجيل پيداشي نوبياهم دعيسايانوله خوامسلمانانوته اوټولونړۍ والوته له دې امله هم دعوت ورکول غلط دي چي حضرت عيسي عليه السلام خودټولي نړۍ لپاره نه دي راغلي بلکي يوازي بني اسرائيلوته راغلي دي.
پاي
وصلي الله علي نبينامحمدوعلي آله واصحابه اجمعين
© http://www.benawa.com/fullstory.php?id=57516#ixzz2mL7xYBRr

حضرت عيسی عليه السلام چاته راغلی وو؟

فساد معنی:
فساد په لغت کی ویجاړولو، ګنده ګی او تباهی په معنی دی.
فساد چی په انګلیسی کی ورته Corruption وایی د لاتینی کلیمی Crupper څخه مشتق شوی چی د ماتولو په معنی دی.
د فساد مفهوم:
فساد د یو ویجاړونکی او ماتوونکی پدیدی څخه عبارت دی.
یا
فساد هغه پدیده چی د هغی پواسطه یوشی ماتیږی، کیدای شی چی دا ماتیدونکی شی اخلاقی ارزشونه وی، یاهم ټولنیز اساسات وی یاهم اداری اصول وی.
د فساد کلیمه په ابتداء کی یوازی د اخلاقو په ساحه کی په کار وړل کیده او هرکله به چی یو شخص د اخلاقی ارزښتونو څخه سرغړونه کوله نو بیا د اخلاقی فساد لفظ استعمالیده او ویل کیده به چی شخص د اخلاقی فساد مرتکب شوی دی، خو دوخت په تیریدو سره دغه دفساد لفظ د اداری او مدیریت بخش دپاره هم په کار یوړل شو، او هرکله چی شخص د اداری او مدیریتی اصولو څخه سرپیچی کوله نو بیا د اداری فساد لفظ ورته استعمالیده. نن ورځ دغه لفظ تر ډیره بریده د اداری فساد دپاره استعمالیږی نه داخلاقی فساد.
فساد په اداری بخش کی د مشخص تعریف درلودونکی دی چی د همدی تعریف په اساس مونږ کولای شو چی اداری فساد د فساد د نورو انواعو ځینی جدا کړو.
د اداری فساد په اړه علماو مختلف تعریفونه وړاندی کړی چی ددغی ټولو تعریفونو هدف اومطلب یوشی،
اوس ددغه تعریفونو د جملی څخه یو څه تعریفونه ذکر کوو.
نړیوال بانک فساد په لاندی ډول تعریفوی:
ددولتی صلاحیتونو او امکاناتو او عمومی قدرت څخه سؤ استفاده د شخصی او خصوصی منافعو د تامین لپاره عبارت دی له اداری فساد څخه.
د ویبستر Webster د لغاتونو قاموس اداری فساد داسی تعریفوی:
اداری فساد عبارت دهغه نامشروع ورکړی(تحفی) څخه دی چی یو شخص ته ددی لپاره ورکول کیږی چی د خپل ورسپارل شوی وظیفی څخه تخلف وکړی.
د نړیوال شفافیت سازمان اداری فساد داسی تعریفوی:
د ورکړل شوی صلاحیت او قدرت څخه سؤ استفاده د شخصی منافعو د تامین لپاره.
سامویل هانتینګتون بیا اداری فساد داسی تعریفوی:
اداری فساد د عامه اداری د کارکونکو هغه رفتار ته وایی چی دخپلو شخصی او خصوصی منافعو لپاره منل شوی اصول او قواعد تر پښو لاندی کوی.
بناً ویلی شو چی:
اداری فساد دشخصی منافعو د تامین لپاره ددولت دقدرت اود قدرت دمنابعو څخه سؤ استفادی څخه عبارت دی.
یا
د ثروت او قدرت لاس ته راوړل د غیر قانونی لارو څخه عبارت دی داداری فساد څخه.
لاندی اعمال د اداری فساد په تعریف کی شامل دی
رشوت،
د اصولی لاری څخه د یو فرد د منحرفولو لپاره د تحفی ورکړه،
د خپل موقف څخه سؤ استفاده،
قوم ګرایی او د شخصی مناسباتو په اساس خلکو ته امتیاز ورکول پرته لدی نه چی دهغوی لیاقت او شایستګی په نظر کی ونیول شی.
د شخصی منافعو د تامین لپاره د عامه منابعو څخه غیر قانونی استفاد.
سیداحمدخان پیمان -کنړ ولایت

Uncategorized

Uncategorized