روش های تبلیغی

0 Vote

102 View

محقق:محمد کرتی

تبلیغ از عرصه های مهم وظایف هر مسلمان محسوب می شود. اما این عمل بدون آگاهی از روش های مؤثر در این امر نتیجه ای قابل اعتنا نخواهد داشت. از این رو فراگیری روش های مهم و اساسی در تبلیغ بسیار حائز اهمیت می باشد...

روش های تبلیغی الف / ۱- حکمت برخی افراد، دارای روحیه ای منطقی هستند و مسائل را جز از راه برهان و استدلال و فکر نمی پذیرند و تا مطلب، رنگ عقلی به خود نگیرد، بدان گردن نمی نهند. اینان را نمی توان با انگیزش و یا احساسات به راه آورد، بلکه ضرورت دارد با تکیه بر اندیشه و استدلال، پیام را شکل منطقی داده و به آنان ارائه کرد. الف / ۲- موعظه افرادی نیز هستند که دارای روحیه ای سرکش و بی قرارند و خواست ها و گرایش ها و کشش هایی طوفانی و احساسات و عواطفی جوشان دارند. این افراد، تاب شنیدن مطالب خشک و استدلالی را ندارند و باید از رهگذری به آنان نزدیک شد که این زبانه های سرکش، فروکش کرده و با آرامی به تفکرشان وا دارد. این رهگذر، همانا موعظه است. موعظه، مانند صیقلی است برای انسانی که در زیر غبار میل ها و هواها و احساسات، روح خویش را تیره و آلوده ساخته است. موعظه، زنگ بیدار باشی است برای وجدان های غافل و تجدید حیاتی است برای انسان های خفته و مدفون. امیر بیان حضرت علی علیه السلام می گوید (۱) : المواعظ صقال النفوس وجلاء القلوب؛ «موعظه ها، صیقل دل ها و باعث روشنی قلوب اند.» بالمواعظ تنجلی الفظه بوسیله موعظه، غفلت ها و تاریکی ها زدوده می شوند. ثمره الوعظ الانتباه نتیجه و میوه وعظ، بیداری است. قرآن کریم، موعظه را مقید به «حسنه» کرده است یعنی، در موعظه، از خشونت باید پرهیز، و با نرمی رفتار کرد. علامه طباطبایی، رحمه الله علیه، گوید: حسن موعظه، از جهت حسن اثر آن در احیای حق مورد نظر است و حسن اثر، وقتی است که واعظ، خودش، به آن چه وعظ می کند، متعظ باشد، و از آن گذشته، در وعظ خود، آن قدر حسن خلق نشان دهد که کلام اش در قلب شنونده، مورد قبول بیفتد و قلب، با مشاهده آن خلق و خوی، رقت یابد و پوست بدن اش جمع شود و گوش اش آن را گرفته، چشم در برابرش خاضع شود... (۲) نوع مسائلی که در مواعظ مطرح است، عبارت است از: تقوا، زهد، دنیا، طول امل، هوای نفس، عبرت از گذشته گان، اهوال مرگ و قیامت... الف / ۳- مجادله مبلغ، ممکن است با افرادی رو به رو شود که در مقابل پیام، از خود سر سختی نشان دهند و در برابر مطالب برهانی و استدلالی و یا مطالب موعظه ای و نرم کننده، مقاومت کنند، لذا مبلغ، در این مرحله، باید از راه جدل وارد شود. جدل، بحثی است که بین دو نفر رد و بدل می شود تا یکی دیگری را از موضعی که دارد، منصرف کند و زمینه را برای اثر گذاری پیام فراهم سازد. شاید بتوان گفت که سخت ترین مرحله تبلیغ، تغییر و تصرف در عقیده مخاطب است؛ چرا که ارزشمندترین دارایی هر فرد، باورهای درونی او است و دست بردن در چنین دارایی، کار ساده ای نیست. بنابراین، اگر مبلغ بخواهد رسوبات فکری مخاطب را بزداید، باید دقت کرده و بهترین طریق ممکن را اتخاذ کند. نکاتی که در جدال احسن، باید مراعات کرد، به این شرح است: ۱- آزادی از آن جا که باور و عقیده را نمی توان با زور و اکراه، تغییر داد، ضرورت دارد که تبلیغ، در جوی آرام و آزاد صورت پذیرد و مخاطب، فرصت اظهار عقیده را بیابد. اگر شخص مخاطب احساس کند که پیام رسان در صدد تحمیل عقیده خود به او نیست، بلکه با دلایل منطقی تلاش دارد تا حقیقت را ارائه کند، انگیزه بیش تری برای قبول پیام دروی به وجود می آید. ۲- شخصیت در مقام مجادله، باید از هر گونه مشاجره و کوچک شمردن مخاطب، احتراز جسته و شخصیت او را محترم شمرد. مبلغ، نباید به مخاطب خود بگوید: «الآن اثبات می کنم که شما اشتباه می کنید!» چنان چه مبلغ بخواهد با بی حوصله گی و رفتار انفعالی، در نخستین برخورد، عقیده و باور مخاطب را به باد استهزا و تمسخر بگیرد، عملا، امکان برقراری هر گونه ارتباط را از میان برده و او را به دفاع از عقاید خود وادار خواهد کرد و از سوی دیگر، کینه و نفرت وی را شعله ور خواهد ساخت. امیر المؤمنین علیه السلام می فرماید: الافراط فی الملامه یسب نار اللجاجه.(۳) ؛ افراط و زیاده روی در سرزنش و ملامت، باعث شعله ور شدن آتش لجاجت و عناد می گردد. ۳- تفاهم پیام رسان، آگاه، باید بحث را از مطالبی که مورد پذیرش طرف مقابل است، آغاز کند و از این راه وی را مجاب سازد. مطالب مرتبط:

پی نوشت: ۱) غرر الحکم و درر الکلم، ج ۷، ص ۴۰۸٫ ۲) المیزان، ج ۱۲، ص ۳۷۲٫ ۳) غرر الحکم، ج ۷، ص ۳۵۹٫ منبع: ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره۱٫