تاریخ نوشته های جغرافیایی در جهان اسلامی

تاریخ نوشته های جغرافیایی در جهان اسلامی

  معرفی کتاب اثر حاضر، شرح تفصیلی و دقیق ادبیات جغرافیایی اسلامی، و یکی از آثار "کراچکوفسکی ( ۱۹۵۱ ۱۸۸۳م("، آکادمیسین و خاورشناس سختکوش و عرب‌شناس روسی) است که در آن، شرح احوال و آثار جغرافی نگاران عهد اسلامی، همچنین گونه‌های مختلف نوشته‌های جغرافیایی مسلمانان با اتکا بر روش زبان شناختی نیز سیر تحول و تکامل ادب جغرافیایی اسلامی از نخستین اشارات شعر جاهلی تا زمان معاصر نشان داده شده است. کتاب در دو "دفتر " سامان یافته است. دفتر اول از شانزده فصل تشکیل شده که در فصل‌های یکم تا سوم، سه موضوع مقدماتی به بحث گذاشته می‌شود "جغرافیا در نزد جغرافیدانان مسلمان پیش از پیدایش کتاب‌های جغرافیایی"، "آغاز جغرافیای ریاضی در جهان اسلام " و "جغرافی‌شناسان مکتب یونانی و زیج‌های بزرگ". فصل‌های چهارم تا شانزدهم شامل بررسی جغرافی شناسان و آثار جغرافیایی و سرگذشت دانش جغرافیا از قرن سوم هجری/ نهم میلادی تا قرن دهم هجری/ شانزدهم میلادی است که به ترتیب و توالی سده‌ها و با این موضوعات نظام یافته است: "جغرافیدانان لغت‌شناس، جهانگردان قرن نهم/ سوم ه‌"، "مولفات عمومی درباره جغرافیا در قرن نهم/ سوم ه‌"، "مسعودی و جهانگردانی که در قرن دهم/ چهارم ه‌ به نواحی شمال سفر کرده‌اند"، "مکتب کلاسیک جغرافیای قرن دهم/ چهارم ه‌"، "دیگر جغرافی شناسان قرن دهم/ چهارم ه‌"، "بیرونی و جغرافی‌شناسان شرق در قرن یازدهم/ پنجم ه‌"، "جغرافی شناسان قرن‌های یازدهم و دوازدهم/ پنجم و ششم ه‌ در مغرب"، "جغرافی شناسان قرن دوازدهم/ ششم ه‌ در مشرق"، "یاقوت و مولفان نیمه اول قرن سیزدهم/ هفتم ه‌"، "نیمه دوم قرن سیزدهم/ هفتم ه‌"، "قرن چهاردهم/ هشتم ه‌"، "دایره المعارف‌های دوران ممالیک سفرهای ابن بطوطه"، "ابن خلدون و جغرافیا در مغرب در قرن پانزدهم و شانزدهم/ نهم و دهم ه‌ ."در دفتر دوم نیز هشت فصل با این عناوین و مباحث فراهم آمده است" :مقریزی و جغرافی شناسان مصر تا فتح عثمانی"، "جغرافیای اقلیمی در شام و فلسطین در قرن‌های چهاردهم و پانزدهم/ هشتم و نهم ه‌"، "نوشته‌های جغرافیای فارس در قرن پانزدهم/ نهم ه‌ تا دوران حاضر"، "جغرافیای دریانوردی به نزد عربان و ترکان در قرن‌های پانزدهم و شانزدهم/ نهم و دهم ه‌"، "نوشته‌های جغرافیایی ترکی از قرن پانزدهم تا قرن نوزدهم/ نهم تا سیزدهم ه‌"، "مولفات جغرافیایی سوریه و اقطار و مجاور آن در قرن شانزدهم/ دهم ه‌"، "قرن هفدهم/ یازدهم ه‌ "و "قرن هجدهم/ دوازدهم ه‌". کتاب با فهرست مفصل ماخذ مربوط به هر فصل، نشانه‌های اختصاری و فهرست اعلام به پایان می‌رسد .