توحید
توحید
کتاب
توحید، مجموعه هفده جلسه سخنرانى
استاد شهید مرتضی مطهرى درباره «توحید»، ایراد شده در سال‌هاى ۴۶ و ۴۷ شمسى است.
در بخش اول کتاب، مسئله توحید به طور کلى طرح شده و اینکه آیا اصولا راهى براى اثبات وجود خدا وجود دارد یا خیر. فصول بعدى کتاب به تبیین راه‌هاى اثبات وجود خدا یعنى راه فطرت، راه‌هاى علمى و شبه فلسفى (برهان نظم، راه هدایت موجودات، راه خلقت)، راه‌هاى عقلانى و فلسفى (برهان محرّک اول، برهان سینوى، برهان وجودى) اختصاص داده شده است.
در فصل «پاسخ به شبهات» دو شبهه مهم، یکى سازگارى اصل تکامل با توحید و دیگرى مسئله شُرور، بدیها و بى‌نظمى‌ها در کار عالَم مورد بررسى قرار گرفته‌اند. در ارتباط با بحث توحید و تکامل، نظریات مختلف درباره پیدایش «انواع» از جمله نظریه «تکامل انواع» داروین به تفصیل مورد بحث واقع شده‌اند. در خصوص توحید و مسئله شرور نیز ضمن تحلیل ماهیت شرور و انواع آنها، فلسفه شرور در نظام کلى عالم تبیین گردیده و شبهه موجود در این زمینه دفع شده است.
به نظر مى‌رسد که کتاب توحید از نظر سبک بحث و پرداختن به مسائل علمى مرتبط با مسأله توحید از موقعیت ممتازى برخوردار است و مطالعه آن براى اقشار مختلف مفید خواهد بود. پس از بحث هر جلسه سؤالاتى توسط حضار مطرح شده که استاد پاسخ گفته‌اند. در برخى موارد سؤال خلاصه شده است. در یکى از جلسات، به مناسبت بحث «ماده و انرژى» از مرحوم استاد رضا روزبه (از بنیانگذاران مدرسه علوى) دعوت به عمل آمده که در این موضوع سخن بگویند. بیانات ایشان عینا درج گردیده است.
فهرست مطالب کتاب
مقدمه
مقدمات
راههای اثبات وجود خدا
۱٫ راه فطرت
۲٫ راه‌هاى علمى یا شبه فلسفى
الف. برهان نظم
نظم ناشى از علت غایى
ب. برهان هدایت
علت‌هاى چهارگانه
علم اشراقى
ج. راه خلقت
معنى حدوث و خلقت در بحث ما
۳٫ راه‌هاى عقلانى و فلسفى
عدم توانایى علمِ تنها بر اثبات وجود خدا
پاسخ به شبهات
الف. توحید و فرضیه تکامل انواع
چرا فرضیه تبدل انواع را ناسازگار با توحید دانسته‌اند
ب. توحید و مسأله شرور
خلاصه بحث گذشته
در فرهنگ قرآن، خدا خالق همه چیز است
فهرست‌ها
فهرست آیات قرآن کریم
فهرست احادیث
فهرست اشعار عربى
فهرست اشعار فارسى
فهرست اسامى اشخاص
فهرست اسامى
مرکز تحقیقات رایانهای قائمیه اصفهان
شامل : پیشگفتار ۹ ، مقدمات ۱۱ ، طرح مسأله ۱۵ ، آیا وجود خدا اثبات پذیر است ؟ ۲۱ ، راههای اثبات وجود خدا ، . ۱ راه فطرت ۲۹ ، راه روانی یا فطری ۳۲ ، نظر فلاسفه و روانشناسان جدید ۳۵ ، تقویت حس خداجویی ۴۳ ، راه عملی یا شبه فلسفی ۴۴ ، . ۲ راههای علمی و شبه فلسفی ، الف . برهان نظم ۵۵ ، نظم عالم ۶۰ ، نظم ناشی از علت غایی ۷۹ ، تصادف و نظام علیت غایی ۸۲ ، تقریر دیگر برهان نظم ۸۵ ، برهان هدایت ۸۸ ، جبر علیت ۹۰ ، ب . راه هدایت موجودات ۹۹ ، خلاصه تقریر برهان نظم ۱۰۱ ، تفکیک اصل انتظام از اصل هدایت ۱۰۳ ، نظم ، خلق و هدایت در قرآن ۱۰۵ ، اصل " انطباق با محیط " ۱۰۸ ، مثال بوعلی ۱۰۹ ، اصل " ترمیم ساختمان " ۱۱۰ ، هدایت در جمادات ۱۱۱ ، هدایت در حیوان و انسان ۱۱۴ ، علت غایی از نظر مادیون و الهیون ۱۲۱ ، مناط وجود علت غایی ۱۲۲ ، ماده ابتکار ندارد ۱۲۴ ، در موجودات ذی حیات ، ابتکار و انتخاب وجود دارد ۱۲۶ ، نمونههایی از هدایتهای مرموز در حیوانات ۱۲۸ ، هدایتها و الهامات اخلاقی در انسان ۱۳۰ ، علم اشراقی ۱۳۵ ، " حد وسط " در استدلال منطقی ۱۳۶ ، " الهام " عاملی دیگر در پیدایش معلومات ۱۳۷ ، " الهام " از دیدگاه علمای جدید ۱۳۹ ، " الهام " در عالم اسلام ۱۴۲ ، رؤیا و خواب دیدن ۱۴۴ ، ارزش درمانی خارج کردن خاطرات گذشته ۱۴۵ ، ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه ۱۴۷ ، رؤیا ، تجلی اسرار مکتوم ۱۴۸ ، رؤیاها و رابطه آن با حوادث آینده ۱۴۹ ، تعبیر خواب در قرآن ۱۵۲ ، ج . راه خلقت ۱۵۵ ، حدوث و قدم عالم ۱۵۸ ، اختلاف نظر حکمای الهی و متکلمین ۱۵۸ ، تلازم اعتقاد به خدا و حدوث زمانی عالم در افکار اروپاییها ۱۶۱ ، نظر قرآن درباب حدوث عالم ۱۶۱ ، خلقت " آدم " در قرآن ۱۶۳ ، تغییر شکل یا پیدایش ؟ ۱۶۴ ، طرح یک ابهام در زمینه بقای ماده و انرژی ۱۶۵ ، حرکت جوهری ۱۶۷ ، پیدایش عالم و حرکت جوهری ۱۶۸ ، ماهیت انرژی چیست ؟ ۱۷۲ ، خلقت و حدوث زمانی ۱۷۶ ، بقای ماده و انرژی در نظریه لاوازیه ۱۷۶ ، طرح دو ابهام ۱۷۸ ، . ۳ راههای عقلانی و فلسفی ۱۹۱ ، برهان " محرک اول " ۱۹۴ ، خدشهای بر برهان " محرک اول " ۱۹۶ ، برهان " سینوی " ۱۹۶ ، نظام عالم نظام ضرورت است ۲۰۰ ، براهین فلسفی ، مکمل راه نظم و فطرت ۲۰۴ ، عدم توانایی علم در اثبات وجود خدا ۲۰۹ ، برهان وجودی ۲۱۲ ، فرضیه دکارت ۲۱۴ ، سخن کانت در رد " برهان وجودی " ۲۱۶ ، اصالت وجود ۲۱۸ ، مسأله " خیر و شر " ۲۲۲ ، پاسخ به شبهات ، . ۱ توحید و تکامل ۲۲۳ ، دو فرضیه درباره پیدایش انواع ۲۲۶ ، نظریه " تبدل انواع " ۲۲۷ ، نظریه " خلقت " ۲۲۸ ، نظریه " ثبات انواع براساس قدمت انواع " ۲۲۹ ، نظریه گروهی از حکما درباره پیدایش انواع ۲۲۹ ، بررسی نظریات فوق ۲۳۰ ، نظریه لامارک درباره پیدایش انواع ۲۳۲ ، نظریه " انطباق با محیط " ۲۳۷ ، نقد نظریه لامارک ۲۳۷ ، نظریه داروین و دلیل الهیون ۲۴۵ ، آغاز فکر داروین ۲۴۷ ، نظریه مالتوس ۲۴۷ ، انتقال خصوصیات ممتاز از طریق وراثت ۲۴۸ ، نظریه مالتوس و حکیمانه بودن خلقت ۲۵۲ ، عامل مجهول یا قوه فعاله ماوراء الطبیعی ۲۵۳ ، راز تکامل ۲۵۶ ، تاریخچه فرضیه تکامل جانداران ۲۶۴ ، . ۲ توحید و مسأله شرور ۲۷۹ ، بدیها و بینظمیها در عالم ۲۸۱ ، طرح مسأله " شرور " و استدلال " ثنویه " ۲۸۴ ، طرح مسأله " شرور " از جنبه عدل مبدأ عالم ۲۸۵ ، تحلیل ماهیت " شرور " ۲۸۶ ، رفع اشکال " ثنویت " ۲۸۹ ، تفکیک ناپذیری خیرات و شرور ۲۹۰ ، اداره عالم براساس قانون کلی ۲۹۲ ، غلبه خیر بر شر در نظام عالم ۲۹۳ ، شباهت مراتب هستی با مراتب اعداد ۲۹۴ ، شرور ، مقدمه خیرات ۳۰۳ ، نوع اول از شرور : فناها ۳۰۴ ، تلقی صحیح از مرگ و نیستی ۳۰۶ ، نوع دوم از شرور : تفاوتها و تبعیضها ۳۰۹ ، ضرورت تفاوتها در نظام کلی عالم ۳۱۲ ، نوع سوم از شرور : سختیها و شداید ۳۱۳ ، خدا ، خالق خوبیها و بدیها ۳۲۳ ، اختلاف ، نه تبعیض ۳۲۵ ، راز اختلافها و تفاوتها ۳۲۵ ، راز خلقت آدم در قرآن ۳۲۸ ، حیات و موت ، برای حسن عمل ۳۳۰ ، فواید مصائب و سختیها ۳۳۲ ، آزمایش انسانها ۳۳۳ ، فلسفه اصلی امتحان و آزمایش ۳۳۴ ، " شیطان " از نظر قرآن ۳۳۵ ، ضرورت وجود شیطان از نظر نظام کلی عالم ۳۳۹
