رساله آغاز و انجام
رساله آغاز و انجام
Author :
Scholar :
Publication year :
1388
Number of volumes :
1
Publish number :
پنجم
Publish location :
تهران
(1 آرا)
(1 آرا)
رساله آغاز و انجام
درباره کتاب : رساله آغاز و انجام خواجه نصیر الدین طوسی دانشمند عظیم القدر عالم اسلامی بی نیاز از تعریف و توصیف است و شرح حال و آثار وی در مقدمه بسیاری از آثارش و همچنین در کتب جداگانه ای که درباره وی نگاشته شده آمده است . از این رو ما در اینجا تنها به ذکر نکاتی درباره رساله حاضر (آغاز و انجام) می پردازیم که آیۀ ا ... حسنزاده آملی در مقدمه و تعلیقات خویش بر این رساله مطالبی آورده اند که از آغاز به آغاز و انجام شهرت یافت . چنانکه سید حیدر آملی » : آورده اند ، اکتفا میکنیم . ایشان میفرمایند «۱» این رساله نام میبرد که تذکره در آغاز و « تذکره » به آغاز انجام آن را نام برده است ، و لکن جناب خواجه آن را به اسم « جامع الاسرار » در انجام است. چنانکه در چند جای دیباچه بدان نص دارد و در تسمیه آن به کریمه إِنَّ هذِهِ تَذْکِرَهٌ فَمَنْ شاءَ اتَّخَذَ إِلی رَبِّهِ سَبِیلًا تبرک و تمسک جسته است. این رساله در واقع سخن از شرح حال انسان در هر عالم است، جز این که در فصل دوم و هفدهم و برخی از مواضع دیگر در اثنای سخن به اختصار و ایجاز از آغاز یعنی مبدأ تعالی و آمدن انسان از فطرت اولی اشارتی نموده است. نه بدان نحو که مثلا در مبدأ و معاد شیخ رئیس و مولی صدرا از مبدأ بحث میشود. لذا سزاوار است که این رساله را یکی از رسائل در آغاز و انجام یکی از مآخذ و مصادر علمی حکمت متعالیه، معرفت و آغاز و » . معرفت نفس یعنی روانشناسی بشناسیم و بدانیم انجام، فهرست، ص: ۶ مشهور به اسفار صدر المتألهین است و در چندین فصل موقف هفتم الهیات اسفار و نیز در اکثر فصول باب یازدهم نفس اسفار ناظر به مطالب این رساله است حتی در بسیاری از موارد عبارات خواجه را به عربی از این رساله ترجمه فرموده بر ممشای استادش « علم الیقین » است و خواجه را به بعض المحققین یاد نموده است. و شاگرد بزرگ آن بزرگوار مرحوم فیض در مشی کرده است و بسیاری از فصول و مطالب آغاز و انجام را به قلم خود ترجمه و تحریر کرده است. چنانکه با مقابله و عرض معلوم میگردد، و متأله سبزواری در تعلیقاتش بر اسفار از آن نام میبرد و مطلب نقل میکند. فصل اول در صفت راه آخرت و ذکر سالکانش و اسباب اعراض مردم از آن و آفات اعراض اشاره یادداشت‌ها فصل دوم در اشاره بمبدأ و معاد و آمدن از فطرت اولی و رسیدن بانجام و ذکر شب قدر و روز قیامت اشاره یادداشت‌ها فصل سوم در اشاره بهر دو جهان و ذکر مراتب مردم در این جهان و در آن جهان اشاره یادداشت‌ها فصل چهارم در اشاره بمکان و زمان آخرت اشاره یادداشت‌ها فصل پنجم در اشاره بحشر خلایق اشاره یادداشت‌ها فصل ششم در ذکر احوال اصناف خلق در آن جهان و ذکر بهشت و دوزخ اشاره یادداشت‌ها فصل هفتم در اشاره بصراط اشاره یادداشت‌ها فصل هشتم در اشاره بصحایف اعمال و کرام الکاتبین و نزول ملائکه و شیاطین بر نیکان و بدان اشاره یادداشت‌ها فصل نهم در اشاره بحساب و طبقات اهل حساب اشاره یادداشت‌ها فصل دهم در اشاره بوزن اعمال و ذکر میزان اشاره یادداشت‌ها فصل یازدهم در اشاره بطی آسمانها اشاره یادداشت‌ها فصل دوازدهم در اشاره بنفخ صور و تبدیل زمین و آسمان اشاره یادداشت‌ها فصل سیزدهم در اشاره بحالهائی که روز قیامت حادث شود و وقوف خلق بعرصات اشاره یادداشت‌ها فصل چهاردهم در اشاره بدرهای بهشت و دوزخ اشاره یادداشت‌ها فصل پانزدهم در اشاره بزبانیه دوزخ اشاره یادداشت‌ها فصل شانزدهم در اشاره بجویهای بهشت و آنچه در دوزخ بازاء آن بود اشاره یادداشت‌ها فصل هفدهم در اشاره بخازن بهشت و دوزخ و رسیدن مردم با فطرت اولی که در نشأه اولی بوده است اشاره یادداشت‌ها فصل هیجدهم در اشاره بدرخت طوبی و درخت زقوم اشاره یادداشت‌ها فصل نوزدهم در اشاره بحور عین اشاره یادداشت‌ها فصل بیستم در اشاره بثواب و عقاب و عدل او اشاره یادداشت‌ها تعلیقات آغاز و انجام آیه ا ... حسن حسنزاده آملی
