مقام پدر و مادر در اسلام

مقام پدر و مادر در اسلام

مقدمه حمد و سپاس، آفریدگارى را سزاست که جهان آفرینش را هماهنگ با احتیاجات و نیازهاى انسانها سامان داده و با تدبیر حکیمانه خود، آن را تنظیم نموده است. درود و تحیاتِ بى پایان، بر بزرگترین معلّم و مربّى عالم بشریت، رسول معظّم و پیامبر گرامى اسلام، حضرت محمد صلى الله علیه و آله که با وحى الهى و کتاب آسمانى، انسانها را هدایت کرد و به صراط مستقیم فراخواند و با فرهنگ غنى اسلامى آشنا نمود؛ و درود بى پایان بر ائمّه هدى و امامان بر حق علیهم السلام که همواره توجّه جامعه بشرى را به احکام همیشه جاوید متعالى اسلام معطوف ساخته و در تمام عصرها مردم را با زندگى دنیوى و اخروى اصیل اسلام آشنا نموده اند. موضوع مقام والدین و حقوق آنان، از دیرباز مورد توجّه پیشوایان علم و دین بوده و در این زمینه، مباحث زیادى از سوى علما و دانشمندان هر دوره به رشته تحریر در آمده است. کتابى که از نظر خوانندگان عزیز مى گذرد، شامل دو بخش است: بخش اوّل، شامل بیان مقام پدر و مادر در اسلام است و صرفا مسائلى را مطرح مى سازد که درباره مقام و منزلت پدر و مادر از نظر قرآن و روایات است. بخش دوم، شامل مسائل مربوط به حقوق پدر و مادر نسبت به فرزندان و همچنین حقوق فرزندان نسبت به والدین و مطالب مربوط به عقوق والدین و احکام اولاد است که روى هم رفته، این بخش به گونه اى تنظیم شده است که مى تواند پاره اى از مسائل تربیتى را هم ارائه دهد و بنمایاند که والدین در تربیت فرزندان، چه وظایفى را بر عهده دارند. اهمّیت این بحث به اندازه اى است که خداوند متعال در بیش از ۲۳ آیه در قرآن مجید، صراحتا و یا به طور ضمنى فرزندان را به احسان و نیکى نسبت به پدر و مادر، امر نموده است: وَ قَضى رَبُّک اَلاّ تَعْبُدُوا اِلاّ اِیاهُ وَ بِالْوالِدَینِ اِحْسانا. پروردگارت فرمان داده جز او را نپرستید و به پدر و مادر، نیکى کنید. خداوند متعال در این آیه شریف، بعد از اصل توحید (که از اساسى ترین اصول اسلام است)، به یکى دیگر از تعلیمات انبیا، یعنى نیکى به پدر و مادر اشاره مى کند. خداوند در آیه اى دیگر مى فرماید: وَ وَصَّینَا الاِْنْسانَ بِوالِدَیهِ حُسْنا. ما به انسان توصیه کردیم که به پدر و مادرش نیکى کند. همان طور که ملاحظه مى شود، احسان و تکریم به پدر و مادر، یک قانون کلّى براى تمام انسانهاست که این قانون، مخصوص دسته یا گروه خاصّى نیست. و نیز در گفتار و بیانات زیادى که از ائمّه معصومین علیهم السلام نقل شده، به فرزندان سفارش زیادى درباره نیکى به والدین شده است و لذّت زندگى و رونق نظام خانواده در خدمت به والدین است. پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله مى فرماید: نظر الولد الى والدیه حبّا لهما عباده. نگاه با محبّت و دوستانه به پدر و مادر، عبادت است. اهمّیت این عمل، به قدرى است که بزرگترین واجب شمرده شده است و همچنین باعث افزایش عمر و زیادى روزى دانسته شده است و در دنیا موجب راحتى انسان و خشنودى خداوند و به هنگام مرگ، باعث راحت جان دادن و در آخرت، سپر آتش جهنّم و سبب رحمت خداوند است. رسول خدا صلى الله علیه و آله مى فرماید: رحم اللّه امرءً أعان والده على برّه. خداوند، رحمت کند کسى را که پدرش را بر نیکى، کمک کند. این مجموعه را به خوانندگان محترم، بویژه به جوانان عزیز تقدیم مى کنیم و خداوند متعال را شکر مى نماییم که توفیق عنایت فرمود تا با استفاده از آیات و روایاتى چند، به مقام و منزلت پدر و مادر در اسلام، نظرى داشته باشیم. به امید آنکه این نوشتار، مورد رضاى حق قرار بگیرد و ذخیره اى باشد براى «یوْمَ لا ینْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ اِلاّ مَنْ اَتَى اللّه بِقَلْبٍ سَلیمٍ». در اینجا لازم مى دانیم از مسئول محترم مؤسسه انتشارات میثم تمّار و دیگر عزیزانى که در آماده سازى این کتاب ما را یارى کرده اند، تشکر نماییم. هیجدهم ذى حجّه ۱۴۲۰ - عید سعید غدیر خم این کتاب شامل دو بخش است: بخش اوّل، شامل بیان مقام پدر و مادر در اسلام است و صرفا مسائلی را مطرح می سازد که درباره مقام و منزلت پدر و مادر از نظر قرآن و روایات است. بخش دوم، شامل مسائل مربوط به حقوق پدر و مادر نسبت به فرزندان و همچنین حقوق فرزندان نسبت به والدین و مطالب مربوط به عقوق والدین و احکام اولاد است که روی هم رفته، این بخش به گونه ای تنظیم شده است که می تواند پاره ای از مسائل تربیتی را هم ارائه دهد و بنمایاند که والدین در تربیت فرزندان، چه وظایفی را بر عهده دارند.