مکاتب تفسیری

مکاتب تفسیری

«مکاتب تفسیرى»نوشته آقاى على اکبر بابایى،کتابى است که به نقد و بررسى مکاتب مختلف تفسیرى مى‏پردازد. این اثر در سه بخش ذیل به بحث و بررسى مى‏پردازد:١-معرفی مفسران ٢-معرفى و بررسى مکتب‏هاى تفسیرى ٣-معرفى و بررسى برخى از مهمترین تفاسیر مکتب‏هاى تفسیرى.محتواى کتاب: مفهوم‏شناسى اصطلاحاتى چون:مکاتب تفسیرى،مذاهب تفسیرى،مدارس تفسیرى،مناهج تفسیرى، اتجاهات تفسیرى و الوان تفسیر،دسته‏بندى مفسران به دو دسته:١-مفسرانى که به همهء معانى و معارف‏ قرآن کریم و ظاهرو باطن آن آگاه بوده و توان تفسیر همه معانى و معارف واقعى آیات را داشته باشند. ٢-مفسرانى که به همه معانى و معارف قرآن و ظاهرو باطن آن آگاه نبوده‏اند،ولى با بهره‏گیرى از دانش گروه اول و با کوششى که براى فهم معانى و معارف قرآن متحمل شده‏اند بیش از دیگران با معارف قرآن آشنا شده و توان تفسیر بخشى از آیات را پیدا کرده و در صدد تفسیر قرآن برآمده‏اند،دسته‏بندى تفاسیر به، تفاسیر اجتهادى قرآن به قرآن،تفاسیر اجتهادى روایى،تفاسیر اجتهادى ادبى،تفاسیر فلسفى و غیره،تفاسیر منسوب به امامان معصوم علیهم السلام،معرفى مکتب تفسیرى مفسران آگاه به همهء معانى قرآن،مفسران‏ صحابى چون ابن عباس،ابن مسعود،أبىّ بن کعب و نیز مکاتب تفسیرى ایشان،مفسران تابعى‏ مانند مجاهد بن جبر مکّى،سعید بن جبیر،ابو حمزه ثمالى و...،معرفى مکاتب مختلف تفسیرى چون: مکتب روایى محض و ادله طرفداران مکتب روایى محض،معرفى تفاسیر روایى محض و تقسیم آنها به:تفاسیر روایى اصلى و جوامع تفسیرى،تفاوت تفسیرهاى روایى اهل تسنن و شیعه،کاستى‏هاى‏ مشترک تفاسیر روایى،تقسیم تفاسیر روایى اصلى به ضمنى و مستقل و... ویژگى‏ها: ١-پژوهش حاضر دسته‏ بندى جدیدى در معرفى مفسران نخستین به دست داده‏ و از جهت محتوا نیز از نوآورى نسبى برخوردار است.در این کتاب مفسران قرآن کریم به دو دستهء«آگاه به همه معانى قرآن»و«آگاه به بعضى از معانى قرآن»تقسیم شده‏اند. ٢-در این کتاب،مکاتب تفسیرى به سه مکتب روایى محض،باطنى محض و اجتهادى تقسیم شده است. مکاتب اجتهادى نیز بر حسب گرایشهاى مختلف مفسران در اجتهاد به مکتب‏هاى اجتهادى روایى و...دسته‏بندى‏ شده است.آن‏گاه هرمکتب را تعریف و دلایل مخالفان و موافقان آن بررسى و با توجه به قواعد روش‏شناسى‏ تفسیر،نکات قوت و ضعف هریک را مشخص و استوارترین مکتب را معین کرده است.امتیاز این کتاب‏ بر کتابهاى پیشین در دسته‏بندى ابتکارى آن براى مکاتب،نقد و بررسى برخى آراى مطرح شده‏ در منابع یاد شده و جامعیت بیشتر در ذکر و بررسى دلایل موافقان و مخالفان هرمکتب است. ٣-همچنین،پژوهش حاضر از رعایت نظم منطقى و نقد نسبتا جامع و مبتنى بر معیارهاى تثبیت شده، برخوردار است.در این کتاب نقد و بررسى‏هایى آمده است که در هیچ یک از منابع پیشین و کتابهاى دیگر مانند:المفسرون حیاتهم و منهجهم،آشنایى با تفاسیر قرآن مجید و...دیده نمى‏شود. ساختار کتاب مشتمل بر یک پیشگفتار در معرفى کتاب حاضر و نیز یک مقدمه و دو بخش اصلى‏ مى‏باشد.در مقدمه عناوین زیر به چشم مى‏خورد.مفهوم‏شناسى اصطلاحات،دسته‏بندى مفسران، دسته‏بندى تفاسیر.بخش اول با عنوان:«مفسران نخستین»شامل سه فصل ذیل مى‏باشد: فصل اول:مفسران آگاه به همه معانى قرآن.فصل دوم:مفسران صحابى.فصل سوم: مفسران تابعى. بخش دوم با عنوان:«مکاتب تفسیرى و تفاسیر»داراى چند فصل مى‏باشد که در این جلد تنها به فصل اول آن تحت عنوان:«مکتب روایى محض»پرداخته شده است.ذیل این فصل عناوین‏ بررسى ادله طرفداران مکتب روایى محض،تفاسیر روایى محض و جوامع تفسیرى به چشم مى‏خورد. در پایان منابع و مآخذ،نمایهء آیات،روایات،نام معصومین علیهم السلام،نام اشخاص‏ و نمایه کتابها یادآورى شده است.