شرح و ترجمه نهج البلاغه

شرح و ترجمه نهج البلاغه

معرفى اجمالى "ترجمه و شرح نهج ‏البلاغه آملى" اثر عزالدین جعفر بن شمس الدین آملى از علماى قرن ١١ هجرى است که به زبان فارسى در شرح و ترجمه ١۶ خطبه اول کتاب نهج‏ البلاغه شریف رضى نوشته شده است. ساختار کتاب‏ از یک مقدمه و مباحث چهارگانه‏اى در ابتداى کتاب، قبل از شروع به شرح، ذکر نموده؛ از جمله مباحث الفاظ، فصاحت و بلاغت و لواحق آن، مباحثى پیرامون خطابه و در پایان شمه از فضائل امیرالمومنین مى‏باشد. وى فقط به شرح ١۶ خطبه از خطب نهج‏البلاغه سیده رضى پرداخته است. در هر خطبه ابتدا قسمتى از جملات سید رضى و نه همه آن را آورده و به شرح کامل آن خطبه پرداخته است. گزارش محتوا چون بیشتر شرح ‏هاى نهج ‏البلاغه به عربى بود و همه فارسى زبان‏ها نمى‏ توانستند، استفاده کنند. بعضى از فضلاى ایران به فکر ترجمه بر آمدند. یکى از ترجمه‏ هاى خوب و قدیمى نهج ‏البلاغه که مى‏توان گفت قدرش مجهول مانده از عزالدین جعفر بن شمس‏الدین آملى است که انشاى روان و ساده‏اى دارد. متاسفانه از زندگى آملى اطلاعى در دست نیست. نوشته‏اند که با شیخ کرکى متوفى ٩٣٠ و شیخ ابراهیم قطیفى هم درس بوده است. قاضى نوراللّه شوشترى مى‏نویسد، قبر او در سارى مزار است و مردم به زیارت آن مى‏روند. آقاى ابن یوسف پس از مقایسه کتاب آملى با شرح ابن میثم به این نتیجه رسیده است که کتاب آملى تقریبا ترجمه‏اى از شرح ابن میثم است؛ ولى با آن که خود آملى در دیباچه و متن کتاب تصریح کرده است که به شرح ابن میثم نظر داشته، مثل هر مترجم صاحب نظرى اعمال ذوق و سلیقه کرده است. به همین جهت کتاب او ترجمه تحت اللفظى و ساده‏اى از شرح ابن میثم نیست و مزایا و اختلاف‏هایى دارد؛ از جمله فصلى در مکارم حضرت امیر(ع) در کتاب او هست که با آنچه در شرح ابن‏میثم در این باب آمده است، فرق دارد. یا در بعضى جاها مثل مقدمه کتاب و بحث در صنایع ادبى عبارت‏هاى مفصل و خسته کننده، شرح ابن میثم را ساده و خلاصه کرده است تا اطناب ممل نداشته باشد، به اضافه دخل و تصرف‏هاى دیگر.