قرآن و فلسفه امامت

قرآن و فلسفه امامت

امامت، در قرآن کریم، از جایگاهى بس بالا و والا برخورداراست . امام، به عنوان خلیفه‏ى خداوند د ر زمین، کامل‏ترین انسان و فلسفه‏ى خلقت‏به شمار آمده است . جایگاه رفیع امامت را از این جا مى‏توان به دست آورد که خداوند حکیم، پس از آن که ابراهیم خلیل ( علیه‏السلام) به مقام نبوت و رسالت، مقام امامت را به وى عطا کرد . از ایات قرآن به روشنى به دست مى‏آید که خداوند، جهان را براى انسان آفریده است و فلسفه‏ى آفرینش انسا، این است که با پرستش خداوند و مسابقه در اعمال صالح، به مقام قرب الهى و کمال مطلوب خویش برسد . از این روى، انسان گاهى، فلسفه و هدف آفرینش جهان است . مقام امامت، عالى‏ترین مقامى است که بشر مى‏تواند به آن دست‏یازده . این مقام، موهبتى است الهى که خداوند به برگزیدگان از افراد بشر، آقاى که خلفاى الهى در زمین بوده‏اند، اعطا کرده است . از آن جا که پیامبر اکرم ( صلى‏الله علیه‏و آله‏وسلم) امام همه‏ى امامان است، پس در حقیقت، برترین انسان و کامل‏ترین فلسفه‏ى خداوند در زمین بوده است‏بدین جهت است که در حدیث قدسى آمده است: «لولاک لما خلقت الا فلان . . .» مطلب دیگرى که از ایات قرآن کریم در باره‏ى امامت‏به دیت مى‏آید، این است که امام، علاوه بر این که واسطه‏ى هدایت‏بشر به معناى ارائه‏ى طریق است، واسطه‏ى هدایت‏به معناى ایصال الى المطلوب نیز هست . او، با استناد به امرالهى، در روح و جان هدایت‏جویان و سالکان طرق حق، تاثیر مى‏گذارد و آنان را به کمال مطلوب‏شان مى‏رساند .» امام، از هدایتى ویژه یعنى هدایت‏بى‏واسطه، برخوردار است اگر چه هدایت امام، بالذات نیست; یعنى، او نیز چون دیگر افراد بشر، وامدار هدایت الهى است، ولى هدایت الیه، بدون واسطه، به وى اعطاى گردیده است، و او، خود، واسطه‏ى هدایت دیگران است . امام، همان گونه که در دین، معیار حق و باطل و میزان هدایت و ضلالت است، در آخرت نیز معیار و ملاک سعادت شقاوت خواهد بود، «یوم ندعو کل اناس بامامهم‏» . در نوشتار پیشین، دیدگاه متکلمان اسلامى را درباره‏ى فلسفه‏ى امامت، بررسى کردیم . اجراى احکام و حدود اسلامى، برقرارى نظم و امنیت و عدالت در جامعه‏ى بشرى، دفاع از کیان اسلام و امت اسلامى، اهداف و مسؤولیت‏هاى امامت از دید همه‏ى متکلمان اسلامى (اعم از سنى و شیعى) است . متکلمان امامیه، علاوه بر اهداف و مسؤولیت‏هاى یاد شده، تبیین درست‏شریعت و حفظ آن از خطر تحریف را از برجسته‏ترین اهداف امامت و شئون و وظایف امام دانسته‏اند . اهمیت این مسئله، ایجاب مى‏کند که با تتبع و تامل بیش‏تر در قرآن کریم - که اساسى‏ترین مرجع عقاید و احکام اسلامى است - به بررسى فلسفه‏ى امامت‏بپردازیم . نوشتار حاضر، این هدف را دنبال مى‏ کند . عناوین اصلی کتاب شامل: خلاصه مقاله؛ کاربردهای واژه امام در قرآن‌؛ امامت فلسفه‌ی خلقت‌؛ امامت و هدایت‌؛ پاورقی