سفرنامه قفقاز و ایران

سفرنامه قفقاز و ایران

تألیف ارنست اورسل بلژیکى متولد /۱۸۵۸ ۱۲۷۵ق است که توسط على‌اصغر سعیدى به زبان فارسى و در یک جلد ترجمه گشته است. نویسنده‌ى خودخواه و بلند آوازه‌اى؛ مانند "لرد کرزن" در کتاب خود به نام "ایران و قضیه‌ى ایران" بعد از چندین بار استناد به مطالب این کتاب، به صراحت مى‌نویسد: (بهترین تعریفى که در باب قصرهاى سلطنتى قاجار دیدهام شرح اورسل در کتاب قفقاز و ایران است.) ویژگى‌ها ارنست اورسل از معدود گردشگرانى است که نه براى سیاست یا تجارت، بلکه براى سیاحت و تحقیق به ایران آمده است. البته غیر از یکى دو مورد شاید به علت منابع و مأخذ بى‌اعتبارى که در اختیار وى بوده، مطالب خلاف حقیقت و احیانا تعصب‌آمیزى را نیز عنوان نموده که به سهولت قابل تشخیص است و براى رفع هر گونه شبه‌ى احتمالى در مورد هر کدام آنها توضیحات کافى داده شده است. او با چند زبان آشنا بوده و به تاریخ و فرهنگ مشرق زمین اشراف داشته است و پیش از آهنگ سفر به مشرق زمین، اغلب منابع تاریخى و سفرنامه‌هاى مربوط به ایران و آسیا را به دقت مطالعه کرده بوده و با این اطلاعات، شرح مسافرت خود به قفقاز و ایران را در سال /۱۸۸۵ ۱۳۰۳ق در پاریس منتشر کرده که حاوى اطلاعات سودمندى درباره آداب و سنن مردم و آثار تاریخى واوضاع سیاسى آن روز است. وى همچنین از شمه‌ى دورنگرى و روشن‌بینى و از قدرت تجزیه و تحلیل مسائل سیاسى و اجتماعى بهره‌مند بوده وپیش‌گویى‌هایى در زمینه‌ى سیاست بین‌المللى و جا به جا شدن قدرت بزرگ جهانى، در سفرنامه‌اش ارائه داده است. وى سفر خود را از قفقاز شروع و به روسیه و سپس ایران وارد مى‌شود. او سفرنامه‌ى خود را مانند یک رمان، خواندنى و جالب نوشته است، این سلیس و روان بودن و حالت داستان‌وار داشتن در ترجمه نیز رعایت شده است. در تمامى مسیرهایى که گذر نموده؛ همانند بسیارى از سفرنامه‌ها به ذکر راه‌ها و چشمه‌ها، مساجد، کاروانسراها، کوه‌ها، فرقه‌هاى مذهبى، صنعت، کشاورزى، بناها و سائر ویژگى‌هاى خاص آن مناطق مى‌پردازد. ساختار ابتدا مقدمه‌اى از مترجم محترم ومؤلف و سپس متن سفرنامه در بیست و دو فصل ادامه مى‌بابد. عناوین اصلی کتاب شامل: [پیشگفتار]؛ فصل اول مقدمه ؛ فصل دوم از پوتی به تفلیس ؛ فصل سوم تفلیس ؛ فصل چهارم آخرین ضمایم ؛ فصل پنجم خرابه های آنی ؛ فصل ششم ارمنستان علیا؛ فصل هفتم ایروان و اچمیادزین ؛ فصل هشتم علفزارهای تاتار؛ فصل نهم زیر باران ؛ فصل دهم باکو؛ فصل یازدهم کرانه ی خزر؛ فصل دوازدهم گیلان ؛ فصل سیزدهم کوه خرزان ؛ فصل چهاردهم قزوین ؛ فصل پانزدهم از قزوین تا تهران ؛ فصل شانزدهم تهران ؛ فصل هفدهم ایران امروز؛ فصل هجدهم مازندران ؛ فصل نوزدهم روی دریای خزر؛ فصل بیستم داغستان ؛ فصل بیست و یکم چچنیای کوچک ؛ فصل بیست و دوم جاده ی گرجستان ؛ فهرست راهنما